biography of swami vivekananda in marathi

• जीवन चरित्र
• ज्ञानवर्धक माहिती
• पक्षी माहिती
• प्राणी माहिती

स्वामी विवेकानंद: संपूर्ण जीवन चरित्र व माहिती | Swami Vivekananda Information in Marathi

स्वामी विवेकानंद यांची माहिती व swami vivekananda information in marathi | स्वामी विवेकानंद आत्मचरित्र pdf मराठी |  स्वामी विवेकानंद यांचे कार्य | swami vivekananda in marathi |swami vivekananda information in marathi 

स्वामी विवेकानंद चरित्र मराठी माहिती | Information about swami vivekananda in Marathi

swami vivekananda in marathi : एका युवा संन्यासाच्या रुपाने भारतीय संस्कृतीला विदेशात पसरवणारे महान संत स्वामी विवेकानंद..! विवेकानंदांनी राम कृष्ण मठाची स्थापना करून भारतासह संपूर्ण जगातील मानव समाजाला महत्वपूर्ण संदेश दिला, त्यांनी आपल्या आध्यात्मिक सामर्थ्याने पाश्चात्य संस्कृतीला भारतीय समाज आणि संस्कृतीचे दर्शन घडवून दिले. आज आपण स्वामी विवेकानंदांचा संपूर्ण जीवन परिचय त्यांच्या जीवनातील प्रसंग व biography of swami vivekananda in marathi मिळवणार आहोत. 

प्रारंभिक जीवन

स्वामी विवेकानंद यांचा जन्म 12 जानेवारी 1863 ला कोलकत्यात झाला.  स्वामी विवेकानंद यांचे पूर्ण नाव नरेंद्रनाथ दत्त असे होते. त्यांचे वडील विश्वनाथ दत्त हे कोलकत्यातील प्रसिद्ध वकील होते व ते पाश्चात्य संस्कृतीने प्रभावित होते. विवेकानंदांची आई भुवनेश्वरी देवी धार्मिक विचाराची महिला होती. त्यांच्या आईचा अधिकांश वेळ भगवान शंकराची पूजा करण्यात जायचा. नरेंद्रनाथ यांची बुद्धी लहानपणापासूनच तेज होती. परमेश्वराला मिळविण्याची लालसा त्यांच्यात लहानपणापासूनच निर्माण झाली. 

नरेंद्र आपल्या आई सोबत नियमित पूजापाठ करत असत. त्यांच्या आई त्यांना रामायण महाभारत मधील पौराणिक कथा सांगत असत. आईमुळे त्यांच्या घरातील वातावरण अध्यात्मिक व पवित्र असायचे. 

वाचा> स्वामी विवेकानंद जयंती भाषण  

सन 1871 मध्ये आठ वर्षाच्या वयात नरेंद्रनाथ यांनी ईश्वरचंद्र विद्यासागर मेट्रोपोलिटिअन संस्था मध्ये शिक्षणासाठी प्रवेश घेतला. प्राथमिक शिक्षण मिळवल्यानंतर जनरल असेंबली इन्स्टिट्यूशन मधून त्यांनी FA आणि BA परीक्षा पास केल्या. अभ्यासात तत्वज्ञान हा विषय त्यांच्या आवडता विषय होता. यामुळे परमेश्वर आहे का? परमेश्वर असेल तर मग तो कसा असेल? असे देवाविषयी अनेक प्रश्न त्यांच्या मनात येत असत.

स्वामी रामकृष्ण परमहंस यांची भेट

स्वामी विवेकानंद यांचे परमेश्वरा विषयीयीचे कुतूहल पाहून त्यांना त्यांच्या एका नातेवाईकांनी श्रीरामकृष्णाची भेट घेण्याचे सुचवले. यानंतर एक दिवस नरेंद्र श्रीरामकृष्णांच्या भेटीसाठी दक्षिणेश्वराला  जाऊन पोहोचले. त्यांनी सरळ जाऊन श्रीरामकृष्णांना प्रश्न केला की "आपण ईश्वर बघितला आहे का?"

नरेंद्रनाथांच्या या प्रश्नावर श्रीरामकृष्णी सांगितले की त्यांनी ईश्वर बघितला आहे आणि नरेंद्रची इच्छा असेल तर त्यालाही ते ईश्वर दर्शन घडवू शकतात. श्रीरामकृष्णाची सरलता आणि ईश्वरी अनुराग पाहून नरेंद्र प्रभावित झाले. नरेंद्र आजवर जितक्या माणसांना भेटले होते त्यात फक्त श्रीरामकृष्णांनी स्वतःला जिंकले होते. नरेंद्र यांनी श्रीरामकृष्णाना आपला गुरु म्हणून स्वीकार केले. 

याच्या काही वर्षानंतर 1886 साली श्रीरामकृष्णांचे घशाच्या कर्करोगाने निधन झाले. 

रामकृष्ण मठाची स्थापना

श्रीराम कृष्णांच्या मृत्यूनंतर नरेंद्रनाथ यांनी वराहनगर मध्ये रामकृष्ण संघाची स्थापना केली. नंतरच्या काळात या संघाचे नाव रामकृष्ण मठ करण्यात आले.  रामकृष्ण मठाच्या स्थापनेनंतर नरेंद्र यांनी ब्रह्मचर्य धारण केले व ते संन्यासी बनले.

स्वामी विवेकानंद भारत भ्रमण

नंतरच्या काळात मात्र 25 वर्षाच्या वयात विवेकानंदांनी संन्यास धारण करून व भगवेकपडे घालून भारतभ्रमण केले. आपल्या पायदळ यात्रेदरम्यान त्यांनी आयोध्या, वाराणसी, आग्रा, वृंदावन, अल्वर अशा धार्मिक स्थळांना भेट दिली. 23 डिसेंबर 892 ला स्वामी विवेकानंद भारत-भ्रमण पूर्ण करून कन्याकुमारी ला पोहोचले. याठिकाणी त्यांनी तीन दिवसांपर्यंत गंभीर समाधीत ध्यान केले.

स्वामी विवेकानंद शिकागो मध्ये

सन 1893 मध्ये अमेरिकेतील शिकागो मध्ये विश्व धर्म परिषदेचे आयोजन करण्यात आले. या काळात मद्रास मधील काही तरुणांनी स्वामीजींना या संमेलनात सहभागी होण्यास सांगितले. या कार्यासाठी मद्रासमधील तरुणांनी धनराशी गोळा करून स्वामीजींना दिली. यानंतर स्वामी विवेकानंद अमेरिका पोहोचले. अमेरिका व युरोपमधील लोक त्या काळात स्वामीजीना हिन भावनेमुळे पाहत असत व यामुळेच त्यांनी स्वामीजींना भाषण देण्यासाठी वेळ दिला नाही. परंतु एका प्रोफेसरच्या प्रयत्नामुळे त्यांना काही वेळ बोलण्याची संधी देण्यात आले. या नंतर स्वामी विवेकानंदांनी 10 मिनिटे आपले अजरामर भाषण दिले. त्या भाषणातील काही महत्त्वाचा भाग पुढीलप्रमाणे आहे.

स्वामी विवेकानंद शिकागो मधील भाषण - Swami Vivekananda Chicago marathi speech

1) अमेरिकेच्या सर्व भाऊ बहिणींनो, आजच्या या समारंभात आपण सर्वांनी ज्या पद्धतीने माझे स्वागत केले ते पाहून माझे मन भरून आले. मी जगातील सर्वात जुनी संत परंपरा आणि सर्व धर्मांची जननी कळून तुम्हाला धन्यवाद करतो. सर्व जाती व पंथांच्या लाखो करोडो हिंदूंकडून तुमचे आभार व्यक्त करतो.

2) मी या रंगमंचावर बोलणाऱ्या काही वक्त्यांना देखील धन्यवाद देऊ इच्छितो, कारण त्यांनी आज हे सिद्ध केले की जगात सहनशीलता पूर्वेकडील देशांकडून पसरत आहे. 

3) मला या गोष्टीचा अभिमान आहे की मी त्या धर्मातून आहे ज्याने जगाला सहिष्णुता व वैश्विक स्विकृतीचा धडा शिकवला आहे. आम्ही फक्त वैश्विक सहनशीलतेवर विश्वास करीत नाही तर सर्व धर्मांना सत्य व एक मानतो. 

4) मला या गोष्टीचा अभिमान आहे की मी त्या देशाचा रहिवासी आहे ज्याने त्या सर्व लोकांना आश्रय दिला ज्यांना इतर सर्व देशांनी त्रास दिला. मला अभिमान आहे की आमच्या देशाने इतरांद्वारे प्रताडीत झालेल्या इस्रायली यहुदीनां आश्रय दिला. 

5) मला अभिमान आहे की मी त्या धर्माचा नाही ज्याने पारशी लोकांना शरण दिली व अजुनही देत आहे. 

6) आजच्या या शुभमुहूर्तावर मला लहानपणी वाचलेला एक श्लोक आठवण येत आहे. या श्लोकाची करोड लोक पुनरावृत्ती करतात. स्वामी विवेकानंद यांच्या श्लोकाचा अर्थ पुढीलप्रमाणे होता. ज्या पद्धतीने वेगवेगळ्या ठिकाणाहून निघालेल्या नद्या एक होऊन समुद्राला मिळून जातात. त्याचपद्धतीने मनुष्य आपल्या इच्छा मधून वेगवेगळे मार्ग निवडतो जरी दिसण्यात हे मार्ग वेगवेगळे वाटत असले तरी ते सर्व ईश्वराकडे जाणारे आहेत. 

7) सांप्रदायिकता, कट्टरता आणि धार्मिक हठाने दीर्घ काळापासून या धरतीला जकडून ठेवले आहे. ज्यामुळे आपली धरती हिंसा व रक्ताने लाल झाली आहे. धार्मिक कट्टरतेमुळे कितीतरी सभ्यता व देश नष्ट झाले आहेत. 

8) जर कट्टरता पसरवणारे हे राक्षस आजच्या समाजात  नसते तर तर मानव समाज कितीतरी चांगला राहिला असता. परंतु आता ही कट्टरता अधिक वेळ राहणार नाही. मला आशा आहे की या संमेलनाचे बिगुल सर्व तऱ्हेची कट्टरता, धार्मिक हठ आणि दुःखाचा विनाश करेल. मग ते तलवाराने असो वा पेनाने.

स्वामी विवेकानंद द्वितीय विदेश यात्रा 

स्वामी विवेकानंद आपल्या दुसऱ्या विदेश यात्रेसाठी 20 जून 1899 मध्ये परत एकदा अमेरिका गेले. या यात्रेत त्यांनी कॅलिफोर्नियामध्ये शांती आश्रम व सँन फ्रान्सीस्को आणि न्यूयॉर्क मध्ये वेदांत सोसायटीची स्थापना केली.

जुलै 1900 मध्ये स्वामी विवेकानंद पॅरिस गेले. जेथे ते काँग्रेस ऑफ द हिस्टरी रिलीज मध्ये शामील झाले. या नंतर ते भारतात परत आले. 1901 मध्ये त्यांनी बोधगया आणि वाराणसी मध्ये तीर्थयात्रा केल्यात. या दरम्यान त्याची ताब्यात खराब होत होती. अस्थमा व डायबिटीस सारखे रोग त्यांना जडले. 

स्वामी विवेकानंद मृत्यू

4 जुलै 1902 ला 39 वर्षाच्या वयात स्वामी विवेकानंदानी आपला शेवटचा श्वास घेतला, त्या काळात ते बेलूर मठात होते. स्वामाजिनी आपल्या महासमाधीची भविष्यवाणी आपल्या शिष्यांना आधीच सांगून दिली होती.    

स्वामी विवेकानंद हे एक तेजस्वी विचारांनी ओतप्रोत महान संत आणि विचारक होते. त्यांनी आपल्या कार्यातून भारतीयच नव्हे तर युरोप व जगातील अनेक देशासमोर आदर्श मांडला. आज जगभरात स्वामीजीच्या विचारांनी प्रभावित अनेक लोक सत्याचे दर्शन करीत आहेत. माझी इच्छा आहे की आपण सर्वानी स्वामी विवेकानंदांचे विचार वाचून व आत्मसात करून आपल्या जीवनात ठरवलेले ध्येय प्राप्त करावे. मित्रानो तुम्हाला ही Swami Vivekananda Information in Marathi  म्हणजेच  swami vivekananda marathi mahiti कशी वाटली आम्हाला कमेन्ट मध्ये नक्की सांगा. आपणास  स्वामी विवेकानंद आत्मचरित्र pdf मराठी ही पुढे मिळून जाईल.  लेख लिहिताना काही चूक झाली असल्यास ते देखील लिहून पाठवा. 

स्वामी विवेकानंद आत्मचरित्र pdf मराठी

स्वामी विवेकानंद यांचे आत्मचरित्र आपण PDF स्वरूपात डाउनलोड करू शकतात. स्वामी विवेकानंद आत्मचरित्र pdf डाउनलोड करण्यासाठी पुढील डाउनलोड बटणाचा उपयोग करावा.

Download Swami Vivekananda Information Marathi PDF

महत्वाचे प्रश्न आणि उत्तरे

1) स्वामी विवेकानंद यांचे पूर्ण नाव काय होते?

उत्तर: स्वामी विवेकानंद यांचे पूर्ण नाव "नरेंद्रनाथ विश्वनाथ दत्त" असे होते. लहानपणी सर्वजण त्यांना नरेंद्र म्हणून संबोधित असत.

2) स्वामी विवेकानंद यांचे गुरु कोण होते?

उत्तर: स्वामी विवेकानंद यांचे गुरु श्रीरामकृष्ण परमहंस हे होते. श्रीरामकृष्णाची सरलता आणि ईश्वरी अनुराग पाहून नरेंद्र प्रभावित झाले होते आणि म्हणून त्यांनी श्रीरामकृष्णाचा गुरु म्हणून स्वीकार केला.

3) स्वामी विवेकानंद यांचा जन्म कोठे झाला?

उत्तर:  स्वामी विवेकानंद यांचा जन्म 12 जानेवारी 1863 ला पश्चिम बंगालच्या कोलकत्यात झाला

अजून वाचा  

• राजमाता जिजाऊ यांची मराठी माहिती
• संत ज्ञानेश्वर जीवन चरित्र  
• छत्रपती शिवाजी महाराज जीवन परिचय 
• डॉ बाबासाहेब आंबेडकर जीवन चरित्र  

1 टिप्पण्या

स्वामी विवेकानंद एक येसे व्यक्ती थे जो हम यह शिखाते हैं की हमारी संस्कृती और हमारी संत संप्रदाय बहोत महान क्यो स्वामी विवेकानंद उन्होंने हमे अपनी संस्कृती और इनसानियत का मतलब समझाया हैं

• Birthday Wishes in Marathi

Contact form

Biography in Marathi

Swami Vivekananda

Swami vivekananda biography in marathi.

Swami Vivekananda biography संपूर्ण नाव नरेंद्रनाथ विश्वनाथदत्त, जन्म 12 जानेवारी 1863, जन्मस्थान कलकत्ता (पश्चिम बंगाल) वडील विश्वनाथ दत्त, आई भुनेश्वर देवी. विवाह अविवाह. शिक्षण 1884 मध्ये B.A परीक्षा उत्तीर्ण.

Swami Vivekananda in Marathi स्वामी विवेकानंद यांच्या विषयी मराठी मध्ये माहिती जाणून घेणार आहोत.

• कॉलेजात शिक्षण घेत असताना ते ब्राह्मो समाजाकडे आकृष्ट झाले होते.
• ब्राह्मो समाजाच्या प्रभावामुळे ते मूर्तिपूजा व बहु देवत्व यांच्या विरोधी होते.
• 1882 मध्ये त्यांचे रामकृष्ण परमहंस यांच्याशी भेट झाली, ही घटना विवेकानंदाच्या जीवनाला कलाटणी देणारी ठरली.
• योग साधनेच्या मार्गाने मोक्षप्राप्ती करून घेता येते, असा रामकृष्ण परमहंस यांचा विश्वास होता, त्यांच्या विचारांचा विवेकानंद त्यांच्यावर मोठा प्रभाव पडला आणि तेही रामकृष्णांचे शिष्य बनले.
• 1876 मध्ये रामकृष्ण परमहंस यांचे देहवसान झाले.

vivekananda speech 1893 मध्ये अमेरिकेत शिकागो या शहरात ‘जागतिक सर्वधर्मपरिषद’ भरली होती या परिषदेला स्वामी विवेकानंदांची उपस्थिती राहून हिंदू धर्माची बाजू अतिशय प्रभावीपणे मांडली आपल्या भाषणाची सुरुवात त्यांनी ‘प्रिय बंधु आणि भगिनींनो’ अशी करून त्यांनी आपल्या ओघवत्या शैलीत हिंदुधर्माची श्रेष्ठता व उदारता पटवून दिली.

• स्वामी विवेकानंदांच्या प्रभावी व्यक्तिमत्वमुळे आणि त्यांच्या विद्वातेमुळे अमेरिकेतील अनेक लोक त्यांच्या भजनी लागले त्यांच्या चाहत्यांनी अमेरिकेत ठिकाणी त्यांची व्याख्याने घडवून आणली.
• विवेकानंदांनी अमेरिकेत दोन वर्षे वास्तव्य केले या वास्तव्याच्या काळात त्यांनी हिंदू धर्माचा विश्वबंधुत्वाचा महान संदेश तेथील लोकांपर्यंत पोहचविला.
• त्यानंतर स्वामी विवेकानंद इंग्लंडला गेले तेथील कुमारी मार्गारेट नोबेल या त्यांच्या शिष्य बनल्या पुढे त्या भगिनी निवेदिता म्हणून प्रसिद्ध झाल्या.
• 1898 मध्ये त्यांनीरामकृष्ण मिशनची स्थापना केली त्याचबरोबर जगातील ठिकाणी रामकृष्ण मशीनच्या शाखा स्थापन केल्या जगातील सर्व धर्म सत्य असून ते एकाच ध्येय प्राप्त जाण्याचे वेगवेगळे मार्ग आहे.आशी रामकृष्ण मिशन ची शिकवण होती.
• रामकृष्ण मिशनने धार्मिक सुधारणे बरोबरच सामाजिक सुधारणा घडवून आणण्यासाठी या मिशनने विशेष प्रयत्न केले.

कर्मकांड, अंधश्रद्धा व अत्यंतिक ग्रंथप्रामाण्य सोडा व विवेक बुद्धीने धर्माचा अभ्यास करा.

मानवी सेवा हाच खरा धर्म अशी शिकवण त्यांनी भारतीयांना दिली, त्यांनी जातीव्यवस्थेवर हल्ला चढवला, त्यांनी मानवतावाद व विश्व बंधुत्व या तत्त्वाचा पुरस्कार केला.

हिंदू धर्म व संस्कृती यांचे महत्त्व विवेकानंदांनी पाश्चात्य जगाला पटवून दिले.

स्वामी विवेकानंदाचा 12 जानेवारी हा जन्मदिवस युवक दिन म्हणून साजरा केला जातो.

inspirational quotes

“उठा जागे व्हा आणि ध्येयसिद्धी झाल्याशिवाय थांबू नका”

स्वामी रामकृष्ण परमहंस

• एकोणिसाव्या शतकात भारतात सुरू झालेल्या हिंदुधर्माच्या पुनरुज्जीवनाच्या चळवळीस रामकृष्णांनी तेजस्वी रुप प्राप्त करून दिले.
• भारतातील अध्यात्मिक परंपरा आधारे ईश्वराशी एकात्मक होणे आजच्या बहुतेक युगातही शक्य आहे हे त्यांनी सिद्ध केले.
• विवेकानंद हे त्यांचे प्रिय शिष्य होते.

स्वामी विवेकानंद आणि रामकृष्ण मिशन

• गुरु रामकृष्ण परमहंस यांच्या शिकवणीचा प्रचारार्थ विवेकानंदांनी देशभर भ्रमंती केेली. (1888 ते 1890).
• 11 सप्टेंबर 1893 रोजी अमेरिकेतील शिकागो येथील जागतिक सर्वधर्मपरिषदेत उपस्थित राहून त्यांनी हिंदू धर्माचे महत्त्व जगाला पटवून दिले.

रामकृष्ण मिशन (1 मे 1898)

• 1 मे 1898 रोजी विवेकानंदांनी आपले गुरू प्रश्न यांची स्मृती व कार्य यांच्या जाणिवेतून ‘रामकृष्ण मिशन’ या धर्म संस्थेची स्थापना केली.
• 1899 साली कोलकत्ता जवळ बेलूर मठाचे स्थापना केल्यानंतर बेलो हे रामकृष्ण मिशनचे केंद्र बनले.
• भगिनी निवेदिता इंग्लंडमधील वास्तव्यात कुमारी मार्गारेट मोबाईल ही विवेकानंदांची शिक्षा बनली हिंदू धर्म स्वीकारून ती भगिनी निवेदिता या नावाने प्रसिद्ध झाली.
• विवेकानंदांचा युवकांना संदेश

Death मृत्यू

4 जुलै 1902 रोजी स्वामी विवेकानंदांनी जगाचा निरोप घेतला. (बेलूर)

• बिपिन चंद्र पाल
• लोकमान्य टिळक
• सुरेंद्रनाथ बॅनर्जी

Swami Vivekananda books जर तुम्हाला Swami Vivekananda यांचे books Marathi मध्ये हवे असेल तर तुम्ही खाली दिलेल्या link वर क्लिक करून telegram app वर जाऊन books download करू शकता ही books तुम्हाला PDF फॉरमॅटमध्ये telegram app वर उपलब्ध आहेत.

• Inspired Talks
• Power of The Mind
• Chicago Address

स्वामी विवेकानंद यांच्या मृत्यूनंतर त्यांच्या स्मरणार्थ भारतामध्ये अनेक कॉलेज उभारण्यात आले ज्याचा शाखा संपूर्ण जगामध्ये सुद्धा आहेत.

Download PDF :- Biography of Swami Vivekananda

1 thought on “Swami Vivekananda”

• Pingback: अरविंद घोष | Biography in Marathi | बायोग्राफी इन मराठी

Leave a Comment Cancel reply

Save my name, email, and website in this browser for the next time I comment.

विवेकानंद, स्वामी

विवेकानंद, स्वामी : (१२ जानेवारी १८६३–४ जुलै १९०२). एकोणिसाव्या शतकात बंगालमध्ये होऊन गेलेले एक जगद्विख्यात संन्यासी. मूळ नाव वीरेश्वर रूढ झालेले नरेंद्रनाथ. आई भुवनेश्वरीदेवी. वडील विश्वनाथ दत्त, कलकत्ता उच्च न्यायालयात वकील. दत्त घराणे कायस्थ जातीतील होते. नरेंद्रावर बालवयात आईकडून धार्मिक, तर मोठा झाल्यावर वडिलांकडून आधुनिक बुद्धिवादी विचारसरणीचे संस्कार झाले. मेट्रपॉलिटन इन्स्टिट्यूट, प्रेसिडेन्सी कॉलेज आणि जनरल असेंब्लीज इन्स्टिट्यूशन येथे शालेय व महाविद्यालयीन शिक्षण होऊन नरेंद्र १८८४ साली बी. ए. ची परीक्षा दुसऱ्या वर्गात उत्तीर्ण झाला. नंतर त्याने कायद्याचा अभ्यास केला पण परीक्षा दिली नाही. महाविद्यालयीन जीवनात जगाचा इतिहास आणि पाश्चात्य तत्त्वज्ञान यांचा विशेष अभ्यास झाला. मिल आणि स्पेन्सर यांच्या ग्रंथांचा खोल परिणाम त्याच्या मनावर झाला. ⇨ बंकिमचंद्र चतर्जीं च्या आनंदमठ (१८८२) ह्या कादंबरीमुळे देशभक्तीची भावना त्याच्या मनात निर्माण झाली. नवगोपाल मित्र यांच्या हिंदू महामेळा या संस्थेच्या कार्यक्रमांना तो जात असे. त्याच्यावर सर्वांत अधिक परिणाम झाला तो ⇨ केशवचंद्र सेन आणि ⇨ शिवनाथ शास्त्री यांच्या ⇨ ब्राह्मो समाजा चा. त्या समाजाचे रीतसर सदस्यत्व नरेंद्राने स्वीकारले. मूर्तिपूजेला विरोध आणि सामाजिक सुधारणांचे महत्त्व हे विचार तेथून उचलले. नरेंद्राचे आजोबा दुर्गाप्रसाद हे संन्यास घेऊन घरातून निघून गेले होते. नरेंद्राच्या ठायी आरंभापासून संन्यासाची ओढ होती. लहानपणी दारावर येणाऱ्या साधुबैराग्यांना तो काहीही देऊन टाकत असे. पुढे घरात विवाहाचा विषय निघाला, तेव्हा त्याने स्पष्ट नकार दिला. त्याच्या ठायी एक सुप्त आध्यात्मिक प्रवृत्ती होती. ⇨ रामकृष्ण परमहंस (१८३६–८६) यांच्या भेटीनंतर तिला खरी जाग आली.

१८८१ च्या नोव्हेंबरमध्ये सुरेंद्रनाथ नित्र यांच्या घरी काही भक्तिगीते म्हणण्याच्या निमित्ताने नरेंद्राची श्रीरामकृष्णांशी पहिली दृष्टिभेट झाली. त्यांनी म्हटल्यावरून नरेंद्र दक्षिणेश्वरला त्यांना भेटावयास गेला. त्याआधी महाविद्यालयामध्ये प्रिन्सिपल हेस्टी यांच्याकडून श्रीरामकृष्णांच्या समाधी लागण्याबद्दल ऐकले होते. डॉ. रामचंद्र दत्त हे एक जवळचे नातेवाईक. ते नरेंद्राला म्हणाले होते, “ तुला ईश्वरप्राप्तीची खरीखुरी इच्छा असेल, तर दक्षिणेश्वरला जा.” नरेंद्राने तोवर ⇨ देवेंद्रनाथ टागोरां पासून अनेकांना प्रश्न विचारला होता, “ तुम्ही देव पाहिला आहे का?” पण कोणीही त्याला होकारार्थी उत्तर देऊ शकले नव्हते. दक्षिणेश्वरच्या भेटीत श्रीरामकृष्णांना हा प्रश्न केल्यावर, “ होय, मी देव पाहिला आहे व तुझी इच्छा असेल तर मी तुलाही त्याच दर्शन घडवू शकेन ” , असे निःसंदिग्ध उत्तर त्यांनी दिले. त्यांचे विशुद्ध मन आणि संपूर्ण ईश्वरशरणता यांमुळे नरेंद्र त्यांच्याकडे आकृष्ट झाला. तरीही आपल्या बुद्धीला पटल्याशिवाय कोणत्याही गोष्टीचा स्वीकार न करण्याची त्याची चिकित्सक वृत्ती व संदेहशीलता कायम होती. १८८४ मध्ये वडिलांचे आकस्मिक निधन झाल्यामुळे कुटुंबावर उपासमारीची पाळी आली आणि नरेंद्राला तीव्र मानसिक क्लेशांमधून जावे लागले. या कालात नरेंद्र प्रथमच कालीमातेच्या मंदिरात तिच्यासमोर नम्र झाला आणि श्रीरामकृष्णांमुळे अद्वैतसिद्धांताचा प्रत्यय येऊन गेला. यानंतर नरेंद्राचे जीवन संपूर्णपणे पालटून गेले. हळूहळू कुटुंबाचे पाश त्याने तोडले आणि त्याचे मन आध्यात्मिक साधनेकडे वळले. काशीपूरच्या उद्यानगृहात कर्करोगाने आजारी असलेल्या श्रीरामकृष्णांची सेवा करण्याच्या काळात १८८६ च्या प्रारंभी त्याला निर्विकल्प समाधीचा लाभ झाला. समाधीतच अखंड बुडून राहावे, अशी त्याची इच्छा होती. पण “तुला या जगात जगन्मातेचे काही कार्य करायचे आहे, ते करावं लागेल,” या श्रीरामकृष्णांच्या आदेशामुळे नरेंद्राने आपली इच्छा बाजूला ठेवली.

१५ ऑगस्ट १८८६ या दिवशी श्रीरामकृष्णांनी महासमाधी घेतल्यावर त्यांच्या आज्ञेनुसार नरेंद्र आणि त्याचे दहाबारा गुरुबंधू यांनी घरादाराचा त्याग केला आणि ते सारे एका छोट्या जुन्या घरात एकत्र राहू लागले तोच वराहनगर मठ होय. भजनपूजन, शास्त्रग्रंथांचा अभ्यास आणि अधूनमधून तीर्थयात्रा असा त्यांचा जीवनक्रम होता. श्रीरामकृष्णांनी महासमाधी घेण्यापूर्वी त्यांना भगवी वस्त्रे आणि रुद्राक्षाच्या माळा दिल्या होत्याच. वराहनगर मठात एकत्र आल्यानंतर काही अवधी गेल्यावर या सर्वांनी विरजाहोम करून विधिपूर्वक संन्यास घेतला आणि नवीन नावे धारण केली. १८९० च्या मध्याच्या सुमारास विवेकानंदांनी कलकत्ता सोडली. गाझीपूरला पव्हारीबाबांच्या आकर्षणात काही दिवस घालवून बिहार, उत्तर प्रदेश, हिमाचल प्रदेश या मार्गाने ते मीरतला आले. तेथे एकाकी भ्रमण करण्याचा निर्णय घेतला. १८९१ च्या प्रारंभी निघून राजस्थान, काठेवाड, सौराष्ट्र, गुजरात, महाराष्ट्र, कर्नाटक, तमिळनाडू असा प्रवास करीत ते २४ डिसेंबर १८९२ या दिवशी कन्याकुमारीला पोहोचले. या परिभ्रमणामुळे वर्तमानकालीन भारताचे एक विराट दर्शन त्यांना घडले. शतकानुशतके हा समाज निद्रितावस्थेत आहे, आपला उज्वल वारसा विसरला आहे आणि रूढी व परंपरा यांचा दास झाला आहे, असे भीषण चित्र विवेकानंदांच्या डोळ्यांसमोर होते.

कन्याकुमारीजवळच्या समुद्रात असलेल्या एका शिलाखंडावर ध्यानमग्न अवस्थेत बसलेले असताना या समाजाला जाग आणण्याचा संकल्प त्यांनी केला. त्यानंतर अमेरिकेत जाऊन शिकागो येथे भरलेल्या सर्वधर्मपरिषदेस हिंदू धर्माचे प्रतिनिधी म्हणून ते उपस्थित राहिले. ११ सप्टेंबर १८९३ या दिवशी त्यांनी केलेल्या पाच मिनिटांच्या पहिल्या भाषणाने सारी सभा मंत्रमुग्ध झाली आणि सतरा दिवस चाललेल्या त्या परिषदेवर सर्वांत अधिक प्रभाव त्यांचा पडला. त्यानंतर सुमारे साडेतीन वर्षे त्यांचा अमेरिका आणि इंग्लंड येथे संचार झाला. बुद्ध आणि ख्रिस्त यांच्याशी त्यांची तुलना झाली. अनेक व्याख्याने त्यांनी दिली, वेदान्ताचे छोटेछोटे वर्ग घेतले, लंडन आणि न्यूयॉर्क येथे वेदान्त सोसायट्यांची स्थापना केली. डॉ. राइट, इंगरसोल, विल्यम जेम्स, माक्स म्यूलर, डॉ. पॉल डायसेन असे तत्त्वज्ञही प्रभावित होऊन गेले. जे. जे. गुडविन, सेव्हियर पतिपत्नी, ओली बुल, सिस्टर ख्रिस्तिन, जोसेफाइन मॅक्लाउड अशा पाश्चात्य शिष्यांनी आपली जीवने वविवेकानंदांच्या चरणी वाहिली. मिस मार्गारेट नोबल किंवा ⇨ भगिनी निवेदिता या त्यांत आग्रगण्य होत. १८९७ च्या जानेवारीत भारतामध्ये परत आल्यावर कोलंबोपासून अलमोड्यापर्यंत विवेकानंदांचे भव्य स्वागत झाले.

भारतीय वाद्यांवर त्यांनी विद्यार्थीदशेत लिहिलेले एक पुस्तक, यूरोप-अमेरिकेच्या प्रवासातील अनुभव शब्दबद्ध करणारा परिव्राजक हा लेखसंग्रह, भारतीय आणि पाश्चिमात्य संस्कृतीचे तौलनिक दर्शन घडवणारी ‘पूर्व आणि पश्चिम’ (मराठी अर्थ) ही लेखमाला, राजयोगावरील इंग्रजी ग्रंथात समाविष्ट केलेले पतंजलीच्या योगसूत्रां चे स्पष्टीकरण, सातआठ स्फुट लेख व सातआठ इंग्रजी कविता एवढे लेखन व विवेकानंदांच्या नावावर आहे. धर्म, अध्यात्म, तत्त्वज्ञान, भारतीय संस्कृती आणि भारतापुढचे आजचे प्रश्न यांवर त्यांनी दिलेली व्याख्याने आणि वेळोवेळी लिहिलेली पत्रे या सर्वांचा संग्रह विवेकानंद ग्रंथावली च्या दहा खंडातील सु. तीन हजार पृष्ठांमध्ये आहे. ‘पूर्व आणि पश्चिम’ या लेखमालेतील त्यांच्या सुबोध व अर्थगर्भ शैलीने आधुनिक बंगाली भाषेला वळण दिले आहे, असे मत विश्वकवी ⇨ रवींद्रनाथ टागोर यांनी व्यक्त केले आहे. विवेकानंदांचे विचार प्राधान्याने त्यांनी दिलेल्या व्याख्यानांमधून व्यक्त झाले आहेत.

हरएक धर्म हा ईश्वरत्वाकडे पोहोचण्यासाठी मानवाने केलेला एक प्रयत्न असतो. अन्य धर्मातील स्वीकारार्ह असेल, ते आत्मसात करणे आणि आपल्या प्रवृत्तीला अनुसरून ज्याने त्याने आपला आत्मिक विकास साधणे हा खरा मार्ग होय. त्यासाठी कर्म, भक्ती, योग वा ज्ञान यांपैकी कोणत्याही एकाचा, एकाहून अधिकांचा वा सर्वांचा एकत्रित अवलंब व्यक्तीने आपल्या रुचीनुसार करावा आणि मुक्त व्हावे. धर्मग्रंथ आणि कर्मकांड, देवदेवता आणि उपासनामार्ग, तत्त्वज्ञानविचार आणि चर्च, मशिदी वा मंदिरे या साऱ्या गोष्टी केवळ दुय्यम आणि साधनरूप होत. धर्म संकुचित असता कामा नये. पशुत्वाशी नाते असणाऱ्या तामस प्रवृत्तीच्या माणसापासून तो ईश्वरी अवतार वाटावा अशा महापुरुषापर्यंत सर्वांना आपल्या छायेखाली घेणारा व्यापक विश्वधर्म जगाला दिला पाहिजे. विवेकानंदांची धर्मसंकल्पना अशा तात्विक अधिष्ठानावर उभी होती. हिंदू धर्माचा अभिमान असला, तरी त्यांनी त्याचा प्रचार कधीही केला नाही. मानवमात्राला आपल्या ईश्वरत्वाची जाणीव करून देणे आणि व्यक्तीला आपल्या हरएक छोट्यामोठ्या कृतीत त्या ईश्वरत्वाचा आविष्कार करण्याचा मार्ग दाखवणे हे आपल्या जीवनाचे ध्येय आहे, असे विवेकानंदांनी म्हटले आहे. त्यासाठी १ मे १८९७ या दिवशी ⇨ रामकृष्ण मिशन या नावाची संन्याशांची संस्था त्यांनी स्थापन केली. कलकत्त्यातील बेलूर मठ हे तिचे केंद्र-कार्यालय असून भारतात सु. शंभर तर परदेशांत तीसपर्यंत शाखा कार्यरत आहेत. संन्यासी आणि ब्रह्मचारी यांची संख्या आता जवळजवळ एक हजार आहे.

विवेकानंद हे एक द्रष्टे महापुरुष होते. धर्म हा भारतीय जीवनाचा मूलाधार आहे आणि विज्ञानयुगात होरपळणाऱ्या साऱ्या जगाला भारतातील अध्यात्मविचारामुळे शांती लाभणार आहे, अशी त्यांची श्रद्धा होती. त्यांनी भारताला स्वतःच्या अस्मितेची जाणीव उत्पन्न करून दिली आणि पाश्चात्य जगाला भारताचा परिचय करून दिला. धर्माबरोबरच शिक्षण, राजकारण, समाजकारण, स्त्रियांची उन्नती, जनसामान्यांचा विकास अशा अनेक विषयांवर त्यांनी मूलगामी विचार व्यक्त केले आहेत. जगामध्ये यानंतर श्रमिकांच्या सत्तेचा उदय होणार आहे, हे भविष्यदर्शी उद्‌गार त्यांनी १८९८ मध्ये काढले. दरिद्रनारायण हा त्यांचा शब्द आहे. त्यांनी त्यागाला सेवेची जोड दिली आणि भारतात आजवर चालत आलेल्या संन्यासाच्या संकल्पनेत मूलभूत क्रांती केली. भारतातील अध्यात्म आणि पाश्चात्यांचे आधुनिक विज्ञान यांच्या समन्वयातून उद्याची आदर्श मानवसंस्कृती उदयाला येणार आहे, असे त्यांनी म्हटले आहे. बुद्धी व श्रद्धा, विचार आणि भावना, सामर्थ्य आणि करुणा, ऐहिक व आध्यात्मिक यांचा विवेकानंदांइतका उत्कृष्ट समन्वय दुसऱ्या कोणीही घातलेला नाही. भारताच्या आधुनिक युगाशी मेळ घालणारा व भविष्यातील समन्वयशील मानवसंस्कृतीची दिशा दाखवणारा असा श्रेष्ठ महापुरुष दुसरा दाखविता येत नाही. १८९९ च्या जूनमध्ये विवेकानंद पुन्हा यूरोप अमेरिकेत गेले, ते १९०० च्या डिसेंबरमध्ये परत आले. त्याआधी दीड-दोन वर्षांपासून अविश्रांत परिश्रमामुळे त्यांचे शरीर थकत चालले होते. ४ जुलै १९०२ या दिवशी रात्री त्यांनी बेलूर मठात महासमाधी घेतली.

संदर्भ : 1. Burke, Marie Louise, Swami Vivekananda in America: New Discoveries, Parts 1 to 6. Calcutta, 1983.

        2. Dhar, Sailendranath, A Comprehensive Biography of Swami Vivekananda, Parts 1 &amp 2. Madras, 1976.

        3. Eastern and Western Disciples, The Life of Swami Vivekananda, Vols. 1 &amp 2, Mayavati, Himalayas, 1979.

        4. Mayavati Memorial Edition, The Complete Works of Swami Vivekananda, Vols. 1 to 8. Mayavati, Himalayas, 1979.

        5. Rolland, Romain, T he Life of Vivekananda and the Universal Gospel, Calcutta, 1979.

          ६. करंदीकर, वि. रा. रामकृष्ण आणि विवेकानन्द , पुणे, १९८२.

        ७. करंदीकर, वि. रा. रामकृष्ण संघ – एक शतकाची वाटचाल , नागपूर, १९८९.

करंदीकर, वि. रा.

आपल्या मित्रपरिवारात शेअर करा..

You might also like, गोसावी – बैरागी.

स्वामी विवेकानंद संपूर्ण माहिती मराठी | Swami Vivekananda Information in Marathi

” माझ्या अमेरिकन बंधू आणि भगिनींनो… ” या एका हाकेने संपूर्ण जग जिंकणारे सन्यासी स्वामी विवेकानंद यांचे जीवन चरित्र आज आपण जाणुन घेणार आहोत. संपूर्ण जगात हिंदू धर्माची पताका फडकवणाऱ्या स्वामींचे मूळ नाव, गाव काय होते? ते कोणत्या समाजात जन्माला आले? त्यांचे शिक्षणं किती झाले होते? त्यांच्या गुरुचे नाव काय? का झाले ते सन्यासी? त्यांनी काय कार्य केले? या सर्व प्रश्नांची सविस्तर आज आपण जाणुन घेणार आहोत. चला तर सुरावत करु या स्वामी विवेकानंद Swami Vivekananda Mahiti Marathi यांच्या जीवनपटाला.

Table of Contents

Swami vivekananda information in marathi, swami vivekananda जन्म व बालपण.

स्वामी विवेकानंद यांचा जन्म सोमवार दिनांक १२ जानेवारी १८६३ रोजी पहाटे ६ वाजून ३२ मिनिटांनी कोलकत्याच्या एका सुशिक्षित, सुसंस्कृत आणि श्रीमंत घरात झाला. तो संक्रांतीचा दिवस होता. त्यांच्या आईचे नाव भुवनेश्वरी देवी तर वडिलांचे नाव विश्वनाथ दत्त होते. जात ना पूछो साधू की असे म्हटले जाते.पण हल्ली जात जाणुन घेण्याच्या तीव्र कुतूहलाचा जमाना असल्याने ते कायस्थ समाजाचे होते हे सांगणे आवश्यक वाटते. त्यांचे मूळ नाव वीरेश्वर होते तर रूढ झालेले नाव नरेंद्रनाथ होय.

सामजिक आणि धार्मिक बाबतीत पुरोगामी विचारांचे आणि स्वभावाने दयाळू असलेले त्यांचे वडील कोलकत्ता उच्च न्यायालयात वकील होते. त्यांच्या आई धार्मिक संस्कारांचा पगडा असलेली गृहिणी होत्या.

बालपणापासून खेळ, व्यायाम, पोहणे, कुस्ती, नौकानयन, घोडेस्वारी, लाठी चालवणे इत्यादी बाबतीत ते तरबेज होते. त्यांना गायन, वाचन आणि चिंतनाची आवड होती. अगदी लहापणापासूनच त्यांनी रामायण महाभारत वेद उपनिषद्, स्मृती आदी धर्मीक ग्रंथांचा अभ्यास केला. त्यांना साहित्यात सुध्दा विशेष रस होता. मुलाचे पाय पाळण्यात दिसतात असे म्हणतात ते उगीच नाही. बालपणीच त्यांच्यात सन्यासाची ओढ होती असे म्हटले जाते.

शिक्षण – Swami Vivekananda Information in Marathi

वयाच्या आठव्या वर्षापर्यंत नरेंद्र आपल्या घरीच शिकत होते. ते लेखन वाचन घरात बसून शिकले. नंतर १८७१ साली इश्र्वरचंद विद्यासागर मेट्रोपॉलिटन इन्स्टिट्युट मध्ये पुढील शिक्षणाची सुरवात केली. त्यांचे महाविद्यालयीन शिक्षण प्रेसिडेन्सी कॉलेज मध्ये सूरू झाले. पण इथे फार काळ त्यांचे मन रमले नाही. पुढे त्यांनी जनरल असेब्ली इन्स्टिट्यूशनमध्ये प्रवेश घेऊन तेथे वेस्टर्न फिलॉसॉफी, लॉजिक, आणि युरोपचा इतिहास वगैरे विषयांचा अभ्यास केला.

१८८१ मधे त्यानी फाईन आर्ट आणि १८८४ मधे बी ए ची पदवी मिळवली. येथे शिकत असतानाच त्यांनी डेविड ह्युम, इम्यानुल कँट, गोत्तिलेब फित्शे, बारूच स्पिनोझा, जॉर्ज हेगेल, आर्थर शोपेनहायर, ऑगस्ट कोम्ट, हर्बट स्पेंसर,जॉन स्टुअर्ट मिल आणि चार्ल्स डार्विन इत्यादी विचारवंतांच्या लेखनाचा अभ्यास केला होता. हर्बर्ट स्पेंसर यांच्या विचारांनी प्रभावित होऊन त्यांनी स्पेंसर यांच्या एज्युकेशन या ग्रंथाचा अनुवाद केला होता. या सर्व घडामोडी दरम्यान त्यांनी स्पेंसर च्याशी संपर्क साधला होता.

याच काळात त्यांनी बंगाली व प्राचीन संस्कृत साहित्याचा अभ्यास सूरू केला होता. ते एक हुषार आणि प्रतिभावंत विद्यार्थी होते.

गुरुदास चटोपाध्याय या बंगाली प्रकाशकासाठी त्यांनी स्पेन्सरच्या ‘एज्युकेशन’ या पुस्तकाचा अनुवादही केला होता. काही काळ त्यांनी स्पेन्सर यांच्याशी संपर्कही स्थापन केला होता. पाश्चात्त्य तत्त्वज्ञानाच्या अभ्यासासोबत त्यांनी प्राचीन संस्कृत आणि बंगाली ग्रंथांचाही गाढ अभ्यास केला होता. त्यांच्या प्राध्यापकांच्या मते नरेंद्र एक प्रतिभावान विद्यार्थी होते. त्याची स्मरणशक्ती विलक्षण होती. त्यांच्याशी चर्चा केलेले विचारवंत महेद्रलाल सरकार यांनी त्यांच्याबद्दल उच्चार करतांना म्हटले की ” या तरुण मुलाने ईतके वाचन केले असेल असे मला अजिबात वाटले नव्हते “

स्कॉटिश चर्च कॉलेजचे प्राचार्य डॉ. विल्यम हेस्टी यांनी नरेंद्र यांच्या बाबत म्हटले आहे की, “नरेंद्र खरोखरच बुद्धिमान आहे. मी खूप फिरलो, जग पाहिले परंतु त्याच्यासारखी प्रतिभा आणि बुद्धिसामर्थ्य असलेला मुलगा अगदी जर्मन विद्यापीठातल्या तत्त्वज्ञानाच्या विद्यार्थ्यांमध्येही मला बघायला मिळाला नाही. “

Swami Vivekananda यांची गुरुभेट

सुरेंद्र नाथ मित्र हे रामकृष्ण परमहंस यांचे भक्त होते. रामकृष्ण परमहंस अध्यात्मिक व्याख्याने देण्यासाठी कलकत्त्याला सुरेंद्र नाथांच्या घरी जात असत. असेच १८८१ सालच्या नोव्हेंबर महिन्यात रामकृष्ण परमहंस सुरेंद्र नाथ यांच्या शिमला मोहल्ला येतील घरी व्याख्यान देण्यासाठी आले होते. या कार्यक्रमात गायनासाठी येणारे गायक आयत्यावेळी येवू शकले नाहीत. म्हणुन सुरेंद्र नाथांनी आपल्या शेजारी राहणाऱ्या नरेंद्र दत्त यांना गायनासाठी येण्याची विनंती केली. नरेन्द्र दत्त हे उत्तम गायक होते. त्यांनी काही भक्तिगीते रामकृष्ण परमहंस यांना ऐकुन दाखवली. त्यांचे गाणे ऐकुन रामकृष्ण परमहंस खुप प्रभावित झाले.

त्यांनीं नरेंद्र दत्त यांना दक्षिनेश्वर येथे येण्याचे आमंत्रण दिले. लौकिक अर्थाने ही त्यांची पाहिली भेट असली तरी आपण यापूर्वीही भेटलो आहोत हे रामकृष्ण परमहंस यांचे शब्द नरेंद्र दत्त यांच्या मानत कुतुहल निर्माण करण्यास पुरेसे ठरले होते. रामकृष्ण परमहंस यांनी नरेंद्र दत्त यांच्या देहात वसत असेलल्या स्वामी विवेकानंद यांना ओळखले होते. तसेही गुरु शिष्याच्या जोड्या जन्मजन्मातरीच्या आसतात असे म्हणतात. कारण कोणीही संपूर्ण ज्ञान एका जन्मात ग्रहण करु शकत नाही अशी अध्यात्मात धारणा आहे. नरेन्द्र दत्त यांच्या हातून भविष्यात होणाऱ्या अलौकिक कार्याची कल्पना रामकृष्ण परमहंस यांना आधीच आली होती. नरेंद्र दत्त यांना स्वस्वरुपाची ओळख करुन देण्यासाठी योग्य गुरूची भेट होणे आवश्यक होते. ती भेट येथे झाली होती.

1882 साल सूरू होता होता नरेंद्र दत्त आपल्या दोन मित्रांसह दक्षिणेश्वरला जावून रामकृष्ण परमहंस यांना भेटले. ही अलौकिक भेट त्यांच्या आयुष्यातला कलाटणी देणारी ठरली. सुरवातीला नरेन्द्र दत्त यांनी रामकृष्ण परमहंस यांचा गुरु म्हणुन स्वीकार केला नसला तरी त्यांचा गुरूचा शोध घेणे सुरू होते. नरेन्द्र दत्त हे राजा राम मोहन रॉय यांच्या ब्राम्हो समाजाचे सदस्य असल्याने त्यांना मुर्ती पुजा, अनेक देवता वगैरे मान्य नव्हते. परमानंद आणि साक्षात्कार या त्यांना केवळ कवी कल्पना किंवा भ्रम वाटत.

तरीही त्यांच्यावर रामकृष्ण परमहंस यांचा प्रभाव वाढत चालला होता. नरेन्द्र दत्त यांनी आपल्या गुरूची परीक्षा घेतली. त्यांच्याशी शास्त्रार्थ केला. यावेळी रामकृष्ण परमहंस यांनी, ” सर्व कोनातून पाहीले तरच सत्याचे वास्तव रूप दिसते. ” असे सांगीतले. हे तत्त्व नरेन्द्र दत्त यांना मनापासून पटले.

वडिलांच्या आकस्मिक मृत्यूमुळे नरेन्द्र दत्त यांचे कुटुंब दिवाळखोर झाले. ते १८८४ साल होते. त्यांचे कुटूंब कर्जबाजारी झाले. त्यांच्या नातेवाईकांनी त्यांना घराबाहेर काढण्याचा प्रयत्न केला. त्यांची आर्थिक पत ढासळली. त्यांनी नौकरी शोधण्याचा अयशस्वी प्रयत्न केला तेव्हा जगात देव आहे की नाही याबाबत त्यांच्या मानत शंका उपस्थित झाली. अशावेळी रामकृष्ण परमहंस यांनी त्यांना दक्षिनेश्वरला बोलावून घेतले. येथे नरेन्द्र दत्त यांनी रामकृष्ण परमहंस यांना आपल्या कुटुंबाच्या आर्थिक उन्नतीसाठी कली मातेला प्रार्थना करण्याची विनंती केली.

तेव्हां अशी प्रार्थना नरेंद्रने स्वतः करावी अशी इच्छा रामकृष्ण परमहंस यांनी व्यक्त केली. रामकृष्ण परमहंस यांच्या इच्छेनुसार नरेन्द्र दत्त देवीच्या मंदीरात प्रार्थना करण्यासाठी गेले. परंतू अनेक प्रयत्न करूनही ते स्वतच्या आर्थिक उन्नतीसाठी प्रार्थना करू शकले नाहीत. शेवटी त्यांनीं देवीकडे खऱ्या ज्ञानाची मागणी केली. हिच होती नरेन्द्र दत्त यांची स्वामी विवेकानंद होण्याच्या प्रवासाची सुरुवात. इथूनच त्यांनीं सर्वस्वाचा त्याग करून रामकृष्ण परमहंस यांना गुरस्थानी मानले.

१८८५ साली रामकृष्ण परमहंस यांना घशाचा कर्करोग झाला. उपचारासाठी त्यांना आधी कलकत्त्याला आणि नंतर कोसीपोर येथे आणले. येथे रामकृष्ण परमहंस यांच्या शिष्यांनी त्यांची सुश्रुषा केली. याच काळात नरेन्द्र दत्त यांची अध्यात्माची शिकवनीं जोर धरु लागली होती. येथे नरेन्द्र दत्त यांना समाधी अवस्थेतील आनंदाची गोडी उमजली. त्यांना सारखे समाधी अवस्थेत रहावे असे वाटू लागते. परंतू त्यांच्या गुरूने त्यांना जनकल्यानाच्या कर्तव्याची जाणीव करून दिली. आपली भगवी वस्त्रे त्यांनी नरेन्द्र दत्त यांना दिली. त्यांना आपल्या इतर गुरुबंधुंची काळजी घेण्यास सांगून सर्व शिष्यांची जबाबदारी त्यांच्यावर टाकली. १६ ऑगस्ट १८८६ रोजी कोसीपुर येथे रामकृष्ण परमहंस ह्यांचे निधन झाले.

रामकृष्ण मठाची स्थापना

परमहंस यांच्या निधनानंतर गुरुबंधू तारक नाथ यांच्या मदतीने स्वामी विवेकानंदांनी कोलकात्याजवळील वराहनगरमधील एका भुताटकीने पछाडलेल्या पडक्या वाड्यात मठाची स्थापना केली. विवेकानंदांनी रामकृष्ण परमहंस यांच्या वापरातील वस्तू आणि त्यांचा अस्थी कलश यांची मठात स्थापना केली.

स्वामी विवेकानंदांचे भारत भ्रमण

परमहंस मठाची स्थापना करुन इतर शिष्यांना तिथे ठेऊन स्वामी विवेकानंद भारत भ्रमण करण्यास बाहेर पडले. भारत फिरताना त्यांनी भारतातील दुःख , दारिद्र्य, दैन्य, गरीबी उपासमार पाहिली. त्यांचे मन उद्विग्न झाले. ते भारताचे दक्षिण टोक असेलल्या कन्याकुमारी येथे पोहोचले तेव्हां त्यांनी समुद्रात झेप घेतली. समुद्राच्या पोटात असेलल्या शिळेवर जावून ध्यानस्थ झाले. ध्यानावस्थेत असताना त्यांना देशसेवा आणि समाजासाठी काहीतरी केले पाहिजे असा विचार आला. जगाचे दुःख नाहीसे करण्याचे सामर्थ्य अद्वैत विचारात आहे असे वाटल्याने त्यांनी अद्वैत तत्त्वज्ञान जगभरात पोहोचवण्याचा संकल्प करुन विश्व भ्रमण करण्यासाठी समाधी सोडली.

शिकागोतील सर्वधर्मपरिषद – Swami Vivekananda Information in Marathi

“अमेरिकेतील माझ्या बंधू आणि भगिनींनो”

११ सप्टेंबर १८९३ हा दिवस संपूर्ण विश्र्वासाठी महत्वपूर्ण दिवस आहे. या दिवशी अमेरिकेतील शिकागो शहरात जागतीक सर्व धर्म परिषदेतील आपल्या भाषणाची सुरवात करताना स्वामी विवेकानंद यांनी उच्चारलेले शब्द ” अमेरिकेतील माझ्या बंधू आणि भगिनींनो..”

संपूर्ण जगाच्या काळजाला हात घालणारे ठरले. हे शब्द सभागृहात ऐकू येताच संपूर्ण सभागृह टाळ्यांच्या कडकडाटात दुमदुमले. दोन मिनिट फक्त टाळ्या ऐकू येत होत्या. दुसरे काहीच नाही. जगभरातील. सभास्थानी ऐकु येणाऱ्या ” सभ्य स्त्री पुरुष हो..” या भावणाहीन शब्दांच्या जागी कुणीतरी पहिल्यांदा आपुलकीच्या भावनिक शब्दांचे उच्चारण केले होते.

“जिने जगाला सहिष्णुता आणि वैश्विकतेचा स्वीकार करण्याची शिकवण दिली , अशा सर्वात प्राचीन असणाऱ्या संन्याशांच्या वैदिक परंपरेच्या वतीने, मी जगातील नवनिर्मित राष्ट्रांचे स्वागत करतो” या शब्दात त्यांनी आपले व्याख्यान पुढे चालू केले. त्यांच्या भाषणाने जगाला भारतीय संस्कृती व तत्त्वज्ञानाची ओळख करुन दिली. त्यांच्या वक्तृत्वाने धर्म परिषदेतील संपूर्ण जगातील प्रतिनिधी प्रभावित झाले. जगाची नजर भारतीय संस्कृती आणि परंपरा यांच्याकडे नव्या दृष्टीकोनातून बघण्यास मजबूर झाली.

अमेरिकेतील वृत्तपत्रांनी स्वामींचे वर्णन ‘भारतातून आलेला एक वादळी व्यक्तिमत्त्वाचा संन्यासी’ असे केले.

” वेदान्त आणि योग ” या विषयावर त्यांनी अमेरिका, इंग्लंड आणि इतर काही युरोपीय देशांमध्ये जाहीर तसेच खाजगी व्याख्याने दिली. याच काळात त्यांनी अमेरिका आणि इंग्लंड देशांमध्ये त्यांनी वेदान्त सोसायटी स्थापली.

Swami Vivekananda यांचे कार्य

स्वामी विवेकानंद वयाच्या तिसाव्या वर्षी, म्हणजेच १८९३ साली शिकागो येथील जागतिक धर्मपरिषदेत भारताचे प्रवक्ते म्हणून गेले, जवळपास ४ वर्षे अविरत प्रवास करून जगभर फिरले. आपल्या अलौकिक बुद्धिमत्तेने, ज्ञानाने आणि वक्तृत्वकौशल्याने जगभरात भारताचं नाव पोचवलं, पाश्चिमात्यांचे भारताबद्दलचे आणि हिंदू धर्माबद्दलचे गैरसमज दूर केले. जगभरात भारताबद्दल कुतूहल जागृत केलं. जगाला धर्म, कर्म, वेद आणि योग सोप्या भाषेत समजावले .

१८९७ साली भारतात परतल्यावर त्यांनी रामकृष्ण मिशनची स्थापना केली. त्यानंतर दोन वर्षे संपुर्ण भारत फिरून आपले कार्य सुरु ठेवले. सततच्या प्रवासाने आणि धावपळीने त्यांची तब्येत खालावली. तरीहि १८९९ साली ते दुसऱ्या दौऱ्यासाठी परत परदेशी गेले. तेथें त्यांनी लागोपाठ व्याख्याने दिली. सॅन फ्रान्सिस्को आणि न्यूयॉर्क मध्ये वेदांत सोसायटीची स्थापना केली. कॅलिफोर्नियात शांती आश्रमाची स्थापना केली.

१९०० साली ते भारतात परतले तेव्हा दमा, मधुमेह आणि निद्रानाशाने त्यांना पुरतं ग्रासलं होतं. शारीरिक आणि मानसिकरीत्या ते थकले होते.

भारत आणि भारतीय तत्त्वज्ञान यांच्या प्रसारासाठी त्यांनी आयुष्यभर कष्ट उपसले. ‘Complete Works of Swami Vivekananda’ या पुस्तकात त्यांनी केलेल्या कामाची संपूर्ण माहिती उपलब्ध आहे.

“१५०० वर्षे या भारतीयांना पुरून उरेल एवढं काम मी करून ठेवलं आहे” असं ते एकदा म्हणाले होते.

आपले इतिकर्तव्य संपल्यावर सिद्ध कधीही आयुष्याचे ओझे वाहत या मर्त्य जगात वावरत नाहीत. आपले कर्तव्य संपले आहे असे विवेकानंदांना वाटले तेव्हां त्यांनी आपला निर्वाणाचा दिवस ठरवला होता. कॅलेंडरवर तशी खूण त्यांनी करून ठेवली होती. शुक्रवार दिनांक ४ जुलै १९०२.

त्या दिवशी त्यांनी पहाटे बेलूर मठात परिव्राजकांना शुक्ल यजुर्वेदाचा पाठ शिकवला. आणि स्वामी प्रेमानंद या गुरुबंधूंसमवेत काही काळ फिरत असता त्यांना रामकृष्ण मठाच्या भविष्यासंबंधात काही सूचना केल्या. मग ते ध्यानाला बसले. ध्यान करत असताना रात्री नऊ वाजून दहा मिनिटांनी त्यांनी समाधी घेतली.

स्वामी विवेकानंद स्मारक

ऊन्यापुऱ्या अवघ्या चाळीस वर्षाच्या आयुष्यात समुद्रायेवढे काम करुन ठेवलेल्या या सिद्ध योगी सन्यासी महापुरुषाचे स्मारक भारताच्या दक्षिण टोकावर वावातुराई, कन्याकुमारी येथील समुद्रातील दोन खडकांवर बांधलेले आहे. स्वामी विवेकानंद डिसेंबर १८९२ मध्ये याच खडकांवर ध्यानास बसले होते.

विवेकानंद स्मारक समितीने १९७० साली स्वामी विवेकानंद यांच्या सन्मानार्थ हे स्मारक बांधले. दक्षिण भारतातील हे एक पवित्र तीर्थस्थान व पर्यटन केंद्र आहे.

Conclusion – Swami Vivekananda Information in Marathi

मानवाच्या अंतर्गत आणि बाह्य स्वभावावर नियंत्रण मिळवून त्याच्यातील दैवी अंशास जागृत करणे हे आपले ध्येय आहे.

कर्म, संयम आणि तत्त्वज्ञान यापैकी एक किंवा अनेक मार्गांचा उपयोग करून अविनाशी आनंद म्हणजेच परमेश्वराची प्राप्ती करता येते. ईश्वर अनेक रूपाने आपल्या समोर उभा आहे. तिकडे दुर्लक्ष करुन आपण भलतीकडेच ईश्वराला शोधतोय. जे कोणी प्राणिमात्रांवर प्रेम करतात, तेच ईश्वराची खरी सेवा करतात.

अशी मानवतावादी शिकवण जगाला देणारे महान सन्यासी स्वामी विवेकानंद यांच्या बद्दल आज आपण जाणुन घेतले. समुद्राचे पाणी ओंजळीत मावने शक्य नाही तद्वतच महापुरुषांच्या कार्याचे वर्णन करता येणे अशक्य आहे.

आजचा लेख स्वामी विवेकानंद संपूर्ण माहिती मराठी | Swami Vivekananda Information in Marathi । Swami Vivekananda Mahiti Marathi आपल्याला कसा वाटला ते कमेंट करुन अवश्य सांगा. लेख आवडला असल्यास नक्की शेअर करा. आपल्याला काही प्रश्न असल्यास अवश्य विचारा. काही सूचना असल्यास आम्हाला कळवा. आपल्या सूचनांचे आम्ही स्वागत करु.

स्वामी विवेकानंद चे गुरु कोण ?

रामकृष्ण परमहंस हे स्वामी विवेकानंदांचे गुरू होते.

स्वामी विवेकानंद यांची समाधी कुठे आहे?

स्वामी विवेकानंद यांनी शुक्रवार दिनांक ४ जुलै १९०२, या दिवशी कोलकत्याजवळील बेलूर मठात घेतली.

हे देखील वाचा डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर माहिती मराठी | Dr. Babasaheb Ambedkar Information in Marathi

1 thought on “स्वामी विवेकानंद संपूर्ण माहिती मराठी | Swami Vivekananda Information in Marathi”

• Pingback: डॉ ए पी जे अब्दुल कलाम माहिती मराठी । Dr APJ Abdul Kalam Information in Marathi - Marathi Prem

Leave a Comment Cancel reply

You must be logged in to post a comment.

स्वामी विवेकानंद संपूर्ण माहिती | Swami Vivekananda Information In Marathi

Post By : MarathiVedaTeam

Post Last Updated On :

January 26, 2024

थोर व्यक्तींची माहिती

स्वामी विवेकानंद संपूर्ण मराठी माहिती | Swami Vivekananda Information In Marathi : विवेकानंदांचा जन्म 12 जानेवारी 1863 रोजी कलकत्ता, भारत येथे विश्वनाथ दत्ता आणि भुवनेश्वरी देवी यांच्या पोटी झाला. तो आठ मुलांपैकी एक होता आणि तो एका श्रीमंत बंगाली कुटुंबात वाढला होता.

Table of Contents

स्वामी विवेकानंद यांची थोडक्यात माहिती

स्वामी विवेकानंद नामस्मरण शैक्षणिक संस्था (swami vivekananda information in marathi), स्वामी विवेकानंदांनी लिहिलेली पुस्तके.

• स्वामी विवेकानंदांचे संपूर्ण कार्य (9 खंड)
• राज-योग (1896)
• कर्म योग: कृतीचा योग (1896)
• ध्यान आणि त्याच्या पद्धती
• ज्ञान-योग (१८९९)
• स्वामी विवेकानंदांची शिकवण
• स्वामी विवेकानंद स्वतःवर
• वेदांत: स्वातंत्र्याचा आवाज
• कोलंबो ते अल्मोडा व्याख्याने
• भगवद्गीतेवरील व्याख्याने
• स्वामी विवेकानंदांची पत्रे
• माय इंडिया: द इंडिया इटरनल
• मनाची शक्ती
• हिंदू धर्मातील आवश्यक गोष्टी
• कार्य आणि त्याचे रहस
• भारतातील तरुणांना
• भारतातील महिला
• मृत्यू नंतरचे जीवन
• पूर्व आणि पश्चिम
• आनंदाचे मार्ग: देवाकडे जाणाऱ्या चार योगमार्गावरील मास्टर विवेकानंद

हि सर्व पुस्तके स्वामी विवेकानंद ह्यांनी लिहिलेली आहेत . (Swami Vivekananda Information In Marathi)

स्वामी विवेकानानंद ह्यांचे स्मारके

स्वामी विवेकानंद ह्यांचे मृत्यू, स्वामी विवेकानंद यांचे बालपण.

विवेकानंदांचा जन्म कोलकातामध्ये सिमलापल्ली येथे १२ जानेवारी १८६३ रोजी, सोमवारी (पौष कृष्ण सप्तमी) झाला. वडील विश्वनाथ दत्त हे कोलकाता उच्च न्यायालयात अ‍ॅटर्नी (वकील) होते. त्यांचा साहित्य, धर्म, तत्त्वज्ञान अशा विषयांशी संबंध असल्याने छोट्या नरेंद्रवर देखील तार्किक आणि धार्मिक संस्कार झाले होते. (Swami Vivekananda Information In Marathi) आई भुवनेश्वरी देवी यादेखील धार्मिक वृत्तीच्या होत्या.

स्वामी विवेकानंद हे संगीतात देखील विशेष रस घेत असत. त्यांनी बेनी गुप्ता आणि अहमद खान यांच्याकडून शास्त्रीय संगीताचे धडे शिकले होते. त्यामध्ये गायन आणि वादन या दोन्हींचा समावेश होता. त्याव्यतिरिक्त शारीरिक सुदृढतेकडे त्यांचे विशेष लक्ष असे. व्यायाम, लाठी चालवणे, पोहणे, कुस्ती या सर्व क्षेत्रांत ते पारंगत होते.

तर्कसंगत विचार आणि कृती यावर त्यांचा लहानपणापासून विशेष भर होता. अंधश्रध्दा, जातीव्यवस्था, धर्मांध प्रथा यांच्या विरोधात नेहमी त्यांचे प्रश्न उपस्थित असत. लहान वयातच ते लिखाण आणि वाचन शिकले होते. (Swami Vivekananda Information In Marathi) त्यांची वाचनाची गती खूपच अफाट होती.

👇👇👇 हे देखील वाचा 👇👇👇

• Mahatma Gandhi Information In Marathi – महात्मा गांधी इन्फॉर्मेशन
• Lal Bahadur Shastri Information In Marathi – श्री. लाल बहादूर शास्त्री माहिती
• छत्रपती शिवाजी महाराज भाषण – Shivaji Maharaj Speech In Marathis
• RAJMATA AHILYABAI HOLKAR – अहिल्याबाई होळकर माहिती

स्वामी विवेकानंद प्रारंभिक जीवन आणि शिक्षण

विवेकानंदांचा जन्म 12 जानेवारी 1863 रोजी कलकत्ता, भारत येथे विश्वनाथ दत्ता आणि भुवनेश्वरी देवी यांच्या पोटी झाला. तो आठ मुलांपैकी एक होता आणि तो एका श्रीमंत बंगाली कुटुंबात वाढला होता.

मकर संक्रांतीच्या दिवशी हिंदू देव विष्णूच्या आश्रयाने त्यांचा जन्म झाला. त्यांचे वडील वकील आणि समाजातील एक प्रभावशाली व्यक्तिमत्त्व होते आणि विवेकानंदांच्या आईचा देवावर दृढ विश्वास होता आणि त्यांचा त्यांच्यावर खूप प्रभाव होता.

ते वाचनाचेही चाहते होते आणि महाविद्यालयीन पदवी पूर्ण करेपर्यंत त्यांना विविध विषयांचे विपुल ज्ञान होते. त्यांनी हिंदू धर्मग्रंथ जसे की भगवद्गीता आणि उपनिषद, (Swami Vivekananda Information In Marathi) तसेच पाश्चात्य तत्वज्ञान आणि अध्यात्म जसे की डेव्हिड ह्यूम, हर्बर्ट स्पेन्सर आणि बरेच काही वाचले.

1880 मध्ये, ते केशबचंद्र सेन यांच्या नेतृत्वाखालील नवविधान पक्षाचे सदस्य झाले आणि केशब चंद्र सेन आणि देबेंद्रनाथ टागोर यांच्या नेतृत्वाखालील साधरण ब्राह्मो समाजाचे सदस्यही झाले.

विवेकानंद लहान असतानाच विवेकानंदांच्या वडिलांचे निधन झाले, त्यामुळे कुटुंबावर आर्थिक संकट निर्माण झाले. वैतागलेले विवेकानंद रामकृष्णाकडे गेले आणि त्यांना त्यांच्या कुटुंबासाठी प्रार्थना करण्यास सांगितले, परंतु रामकृष्णांनी नकार दिला आणि त्या तरुणाला स्वतः प्रार्थना करण्यास सांगितले.

त्या दिवशी, (Swami Vivekananda Information In Marathi) विवेकानंदांना त्यांच्या आध्यात्मिक क्षमतेबद्दल जागृत झाले आणि परिणामी त्यांनी तपस्या सुरू केली. हा त्यांच्या आयुष्यातील turning point होता आणि विवेकानंदांनी नंतर रामकृष्णांना त्यांचे आध्यात्मिक गुरू म्हणून स्वीकारले.

विवेकानंद आणि रामकृष्ण परमहंस यांच्यातील संबंध

तुम्हाला माहित असले पाहिजे की स्वामी विवेकानंदांना नेहमीच खूप रस होता, म्हणूनच त्यांनी एकदा महर्षी देवेंद्र नाथांना विचारले, “तुम्ही देव पाहिला आहे का?” नरेंद्रच्या प्रश्नाने महर्षी आश्चर्यचकित झाले आणि त्यांची उत्सुकता कमी करण्यासाठी त्यांनी विवेकानंदांना रामकृष्ण परमहंसांना भेट देण्याची सूचना केली. (Swami Vivekananda Information In Marathi) त्यानंतर विवेकानंदांनी रामकृष्ण परमहंस यांना आपले गुरू मानले आणि त्यांचा मार्ग पुढे चालू ठेवला.

रामकृष्ण परमहंसांनी यावेळी विवेकानंदांना इतके प्रवृत्त केले की त्यांनी आपल्या गुरूंबद्दलची भक्तीची खोल भावना विकसित केली. १८८५ मध्ये रामकृष्ण परमहंस यांना कर्करोगाचे निदान झाल्यानंतर विवेकानंदांनी आपल्या गुरुंना उत्कृष्ट सेवा दिली. असे केल्याने गुरू आणि शिष्य यांच्यातील बंध कालांतराने अधिक दृढ झाला.

शिकागो येथे जागतिक धर्म परिषद १८९३, आणि स्वामीजींचा तिथला प्रवास

१८९३ मध्ये विवेकानंदांनी शिकागोला प्रयाण केले आणि जागतिक धर्म परिषदेत भाग घेतला. यावेळी अनेक धर्मगुरूंनी त्यांची पुस्तके एकाच ठिकाणी साठवून ठेवली आणि भारतीय धर्माचे वर्णन करण्यासाठी श्री मद्भागवत गीता तेथे ठेवण्यात आली. या पुस्तकाची वारंवार खिल्ली उडवली गेली, (Swami Vivekananda Information In Marathi) परंतु विवेकानंदांनी ज्ञानाने भरलेले प्रेरणादायी भाषण सुरू केल्याने श्रोत्यांनी जल्लोष केला. गडगडाट झाला.

वैदिक तत्त्वज्ञानाचे ज्ञान असलेल्या स्वामी विवेकानंदांच्या व्याख्यानात जगात शांततेने जगण्याचा संदेशही दडलेला होता. स्वामीजींनी आपल्या भाषणात कट्टरतावाद आणि सांप्रदायिकतेवर जोरदार टीका केली होती. भारताविषयी एक नवीन धारणा प्रस्थापित करताना त्यांनी हे केले, ज्यामुळे त्यांना लोकप्रियता मिळण्यास मदत झाली.

स्वामी विवेकानंदांचे आध्यात्मिक प्रयत्न  

गुरु रामकृष्ण परमहंस उत्तर आयुष्यात कर्करोगाने ग्रस्त होते. अशा बिकट परिस्थितीत विवेकानंदांनी त्यांच्या कार्याचा वारसा पुढे चालू ठेवला. (Swami Vivekananda Information In Marathi) रामकृष्ण यांच्या महासमाधीनंतर विवेकानंदांनी रामकृष्ण मठाची स्थापना केली.

कोलकात्याजवळ वराहनगर भागात गुरुबंधू तारकनाथ यांच्या मदतीने या मठाची स्थापना सुरुवातीला एका पडक्या इमारतीत झाली. विवेकानंदांनी रामकृष्ण गुरूंनी वापरलेल्या वस्तू आणि त्यांच्या भस्म व अस्थी – कलश त्या मठात नेऊन ठेवल्या. गुरु रामकृष्ण यांचे अनुयायी व भक्‍त तेथे राहू लागले.

स्वामी विवेकानंदायांचे शिकवणी आणि रामकृष्ण मिशन

1897 मध्ये विवेकानंद भारतात परतले आणि सामान्य लोक आणि राजघराण्याने त्यांचे स्वागत केले. त्यानंतर त्यांनी कर्मयोगावर व्याख्याने देण्यासाठी वेगवेगळ्या शहरांमध्ये प्रवास केला आणि बेलूर मठ येथे 1 मे 1897 रोजी रामकृष्ण मिशनची स्थापना केली. रामकृष्ण मिशनचे प्राथमिक उद्दिष्ट भारतातील गरीब आणि त्रस्त लोकांची सेवा करणे हे होते.

रामकृष्ण मिशनने सामाजिक सेवेचे विविध प्रकार हाती घेतले आहेत, जसे की शाळा, कोलाज आणि रुग्णालये स्थापन करणे आणि चालवणे, परिषद, चर्चासत्रे आणि (Swami Vivekananda Information In Marathi) कार्यशाळांद्वारे वेदांताच्या व्यावहारिक तत्त्वांचा प्रचार करणे आणि देशभरात मदत आणि पुनर्वसन कार्य सुरू करणे.

त्यांची धार्मिक विवेकबुद्धी श्री रामकृष्णाच्या दैवी प्रकटीकरणावरील शिकवणी आणि अद्वैत वेदांत तत्त्वज्ञानाचे स्वतःचे वैयक्तिक विवेचन यांचे मिश्रण होते.

स्वामी विवेकानंद हे एक सुप्रसिद्ध राष्ट्रवादी होते ज्यांचा असा विश्वास होता की आपल्या देशवासियांचे कल्याण सर्वात महत्वाचे आहे. त्यांनी आपल्या सहकारी नागरिकांना “उठा, जागे व्हा आणि जोपर्यंत आपण आपले ध्येय गाठत नाही तोपर्यंत चालत राहा” असे आवाहन केले.

त्यानंतर स्वामीजींनी प्रत्यक्ष सेवाकार्य हाती घेण्याचे ठरवले. त्यासाठी त्यांनी समर्पित आणि समर्पित तरुणांची टीम तयार केली. स्वामी विवेकानंदांनी देशभरातील भगवान रामकृष्णांच्या ( Swami Vivekananda Information In Marathi) सर्व शिष्यांना एकत्र आणून ‘श्री रामकृष्ण मिशन’ ची स्थापना करण्याची कल्पना जाहीर केली आणि लगेचच सर्वांनी ती स्वीकारली.

स्वामीजींच्या प्रेरणादायी व्याख्यानांनंतर 1 मे 1897 रोजी ‘रामकृष्ण मिशन’ या संस्थेची स्थापना झाली. प्रत्येकाने ‘ज्ञान, उपासना आणि सेवा’ हे कार्य हाती घेण्याचा संकल्प केला

सर्व लोकांचे कल्याण हे त्या संस्थेचे मुख्य उद्दिष्ट बनले. त्यानंतरही स्वामीजींचे अथक प्रयत्न सुरूच होते. त्यांनी गरीबांची सेवा केली, आजारी लोकांची काळजी घेतली, व्याख्याने दिली आणि लोकांच्या प्रश्नांची उत्तरे दिली. त्यांचे प्रयत्न सतत आणि व्यापक होते.

स्वामी विवेकानंद यांचे निधन 

४ जुलै १९०२ रोजी स्वामी विवेकानंद यांचे ३९ व्या वर्षी निधन झाले. त्यांच्या विद्यार्थ्यांवर विश्वास ठेवला तर त्यांनी महासमाधीही घेतली होती. आपण ४० वर्षे जगणार नसल्याच्या त्यांच्या प्रतिपादनाचे समर्थन करण्यासाठी त्यांनी पुरावे दिले. गंगा नदीच्या काठावर, प्रचंड बलिदान देणाऱ्या या महापुरुषाचा अंतिम समारंभ एकाच वेळी पार पडला.

स्वामी विवेकानंदांचे संदेश

• “उठ, जागे व्हा आणि ध्येय गाठेपर्यंत थांबू नका.”
• “आपण जितके जास्त बाहेर पडू आणि इतरांचे चांगले करू तितके जास्त आपले अंतःकरण शुद्ध होईल आणि देव त्यांच्यामध्ये असेल.”
• “विश्वातील सर्व शक्ती आधीच आपल्या आहेत. आपणच आपल्या डोळ्यांसमोर हात ठेवून रडतो की अंधार आहे.”
• “शिक्षण हे मनुष्यामध्ये आधीपासूनच असलेल्या परिपूर्णतेचे प्रकटीकरण आहे.”
• “मनुष्याच्या कल्याणासाठी पहिली आणि मुख्य गोष्ट म्हणजे त्याच्या विचारांवर पूर्ण नियंत्रण असणे.
• “तुम्ही आतून बाहेरून वाढले पाहिजे. तुम्हाला कोणीही शिकवू शकत नाही, कोणीही तुम्हाला आध्यात्मिक बनवू शकत नाही. तुमच्या स्वतःच्या आत्म्याशिवाय दुसरा कोणी शिक्षक नाही.”
• “तुमच्या जीवनात जोखीम घ्या. तुम्ही जिंकलात तर तुम्ही नेतृत्व करू शकता; जर तुम्ही हरलात तर तुम्ही मार्गदर्शन करू शकता.”
• “हृदय आणि मेंदू यांच्यातील संघर्षात, आपल्या हृदयाचे अनुसरण करा.”
• “स्वतःला कमकुवत समजणे हे सर्वात मोठे पाप आहे.”
• “मोकळे होण्याची हिम्मत करा, तुमचा विचार जेथपर्यंत नेईल तिथपर्यंत जाण्याचे धाडस करा आणि ते तुमच्या जीवनात अमलात आणण्याचे धाडस करा.”
• “स्वतःच्या स्वभावाप्रती खरे असणे हाच सर्वात मोठा धर्म आहे. स्वतःवर विश्वास ठेवा!”
• “उभे राहा, धीट व्हा आणि दोष स्वतःच्या खांद्यावर घ्या. इतरांवर चिखलफेक करू नका.”
• “जशी आई आपल्या मुलांची सेवा करते तशी इतरांची सेवा करा. त्यांची सेवा अलिप्त भावने करा. इतरांच्या कल्याणासाठी गुप्तपणे कार्य करा.”

राष्ट्रीय युवक दिवस / स्वामी विवेकानंद जयंती – १२ जानेवारी | National Youth Day / Swami Vivekanand Jayanti

12 जानेवारी रोजी, म्हणजे स्वामी विवेकानंद यांचा जन्मदिन, भारत त्यांच्या स्मरणार्थ “राष्ट्रीय युवा दिन” साजरा करतो. हा दिवस भारतातील तरुणांच्या कर्तृत्वाचे स्मरण आणि उत्सव साजरा करण्याची वेळ आहे.

युनायटेड नेशन्सने 1984 हे “आंतरराष्ट्रीय युवा वर्ष” म्हणून नियुक्त केले आणि, (Swami Vivekananda Information In Marathi) या तारखेचे महत्त्व ओळखून, भारत सरकारने त्या वर्षीच्या 12 जानेवारी रोजी राष्ट्रीय युवा दिन साजरा केला जाईल अशी घोषणा केली.

स्वामी विवेकानंदांचे कार्य सर्वांसाठी प्रेरणादायी असल्याने, भारतीय युवा शक्तीला धर्म, देश आणि अध्यात्माच्या उदात्त दिशांमध्ये नेण्यासाठी त्यांच्या जन्मदिनी राष्ट्रीय युवा दिन साजरा केला जातो.

FAQ – Swami Vivekananda Information In Marathi

Q. स्वामी विवेकानंद यांचे बालपणीचे नाव काय होते.

स्वामी विवेकानंदांचे बालपणीचे नाव नरेंद्रनाथ दत्ता होते.

Q. राष्ट्रीय युवा दिन कधी आणि का साजरा केला जातो?

स्वामी विवेकानंद यांच्या जयंतीनिमित्त 12 जानेवारी रोजी राष्ट्रीय युवा दिन साजरा केला जातो.

Q. स्वामी विवेकानंद यांचा जन्म कधी झाला?

स्वामी विवेकानंद यांचा जन्म 12 जानेवारी 1863 रोजी कोलकाता, भारत येथे झाला.

Q. स्वामी विवेकानंद यांचे गुरूचे नाव?

स्वामी विवेकानंद यांचे  गुरु चे नाव श्री रामकृष्ण परमहंस होते.

Q. स्वामी विवेकानंद यांचे आई वडिलांचे नाव काय होते?

स्वामी विवेकानंद यांचे आई वडिलांचे नाव वडील विश्वनाथ दत्त आणि आई भुवनेश्वरी देवी होते.

Q. स्वामी विवेकानंद कशासाठी प्रसिद्ध होते?

1893 च्या जागतिक धर्म संसदेदरम्यान स्वामी विवेकानंद (१८६३-१९०२) यांनी दिलेले सर्वात प्रसिद्ध भाषण, ज्यामध्ये त्यांनी अमेरिकेत हिंदू धर्माची ओळख करून दिली आणि धार्मिक सहिष्णुता आणि अतिरेकी संपवण्याचे आवाहन केले, ज्यामुळे ते अमेरिकेत प्रसिद्ध झाले.

Q. स्वामी विवेकानंदांनी कोणत्या देवाची पूजा केली?

आपले ज्ञान आपली खात्री मजबूत करते. विवेकानंदांच्या ईश्वरावरील श्रद्धेचे वर्णन करताना चेतनंद म्हणाले, “देव एक आहे आणि एकच आहे, असे त्यांना वाटले. त्यांनी आपल्या दाव्याचे स्पष्टीकरण देताना सांगितले की, संपूर्णपणे सूर्य जेव्हा सूर्य उगवतो तोच असतो. “सूर्य किंवा कोणत्याही धर्माचा दावा नाही की तो त्यांचा आहे.

तुम्हाला या पोस्ट आवडू शकतात

Mahatma Gandhi Information In Marathi – महात्मा गांधी इन्फॉर्मेशन

Lokmanya Tilak Information In Marathi | लोकमान्य टिळक यांची माहिती

लाला लजपत राय यांची माहिती | Lala Lajpat Rai Information In Marathi

Leave a comment cancel reply.

Save my name, email, and website in this browser for the next time I comment.

स्वामी विवेकानंद यांची संपूर्ण माहिती मराठी | Swami vivekananda mahiti in marathi

नमस्कार मंडळी,

आजच्या लेखांमध्ये आपण स्वामी विवेकानंद यांची संपूर्ण माहिती मराठीमध्ये बघणार आहोत. स्वामी विवेकानंद यांच्या जीवन चरित्र आजच्या  या Swami vivekananda mahiti in marathi लेखांमध्ये बघण्याचा प्रयत्न आपण करणार आहोत. स्वामी विवेकानंद हे भारतातील एक महान व्यक्ती, थोर विचारवंत होते. स्वामी विवेकानंद यांच्या जीवन चरित्र विषयी जाणून आपले विचार करण्याची क्षमता सुद्धा सकारात्मक होईल. स्वामी विवेकानंद यांच्या माहितीसाठी हा लेख शेवटपर्यंत नक्की वाचा.

स्वामी विवेकानंद यांचा जन्म

अनुक्रमाणिका

• 1 स्वामी विवेकानंद यांचा जन्म
• 2 स्वामी विवेकानंद यांचे बालपण
• 3 स्वामी विवेकानंद यांची माहिती | Swami vivekananda mahiti in marathi
• 4 स्वामी विवेकानंद यांचे शिक्षण
• 5.1 स्वामी विवेकानंद यांच्यावर अध्यात्मिक प्रभाव
• 5.2 श्री राम कृष्ण परमहंस यांचे निधन 
• 5.3 अध्यात्मिकेचा वारसा | Swami vivekananda mahiti in marathi
• 6.1 सर्वधर्म परिषद यास सुरुवात
• 6.2 भारतातून प्रस्थान
• 6.3 शिकागो मध्ये गेल्यावर 
• 6.4 संसदेमधील स्वामी विवेकानंद यांचे संबोधन 
• 6.5 स्वामी विवेकानंद यांचा शिकागो या ठिकाणी पडलेला प्रभाव 
• 6.6 स्वामी विवेकानंद भारतात परतले 
• 7.1 स्वामी विवेकानंद यांचा मृत्यू झालेल्या स्थान 
• 8 स्वामी विवेकानंद यांचा शिक्षणाबद्दलचा विचार 
• 9 स्वामी विवेकानंद यांचा भारतावर आणि जगावर पडलेला प्रभाव 
• 10.0.1 स्वामी विवेकानंद यांचे मूळ नाव काय होते?
• 10.0.2 स्वामी विवेकानंद यांचा जन्म?
• 10.0.3 स्वामी विवेकानंद यांनी कोणती पुस्तक लिहिले? 
• 10.0.4 स्वामी विवेकानंद यांचे विचार 
• 10.0.5 स्वामी विवेकानंद यांचे गुरु कोण होते?
• 10.0.6 स्वामी विवेकानंद यांच्या जीवनाचे ध्येय काय होते?
• 10.0.7 Related

स्वामी विवेकानंद यांचा जन्म  कोलकत्ता येथील सीमापल्ली या ठिकाणी12 जानेवारी 1863 रोजी  झाला.स्वामी विवेकानंद यांना एक भारतीय तत्वज्ञ, अध्यात्मिक गुरु, व समाज सुधारक म्हणून ओळखले जाते.

स्वामी विवेकानंद यांचे बालपण

स्वामी विवेकानंद यांचा जन्म 12 जानेवारी 1863 रोजी कलकत्ता या ठिकाणी झाला.स्वामी विवेकानंद यांचे पूर्ण नाव नरेंद्र विश्वनाथ दत्त असे होते. स्वामी विवेकानंद पश्चिम बंगाल येथील रहिवासी होते. स्वामी विवेकानंद यांचे वडील कोलकत्ता या ठिकाणी उच्च न्यायालयात वकील होते. स्वामी विवेकानंद यांचा वडिलांचा नेहमी धर्माशी, सुसंस्कृत वक्तव्य, न्याय, सकारात्मक भावना या गोष्टींची अगदी जवळ असल्याने स्वामी विवेकानंद यांच्यावरही तसेच संस्कार झाले. स्वामी विवेकानंद यांच्या आईचे नाव भुवनेश्वरी दत्त असे होते. त्यांच्या आई सुद्धा अतिशय धार्मिक वृत्तीच्या होत्या. स्वामी विवेकानंद यांचे आई-वडील दोघेही धार्मिक गोष्टींची संबंध असल्यामुळे स्वामी विवेकानंद यांच्यावरही तसेच संस्कार झाले. 

स्वामी विवेकानंद यांची माहिती | Swami vivekananda mahiti in marathi

स्वामी विवेकानंद हे एक प्रमुख भारतीय तत्त्वज्ञ, आध्यात्मिक नेते आणि समाजसुधारक होते. त्यांचा जन्म भारतातील कोलकाता येथील एका सामान्य कुटुंबात झाला होता. आणि त्यांच्या सुरुवातीच्या शिक्षणात विविध विषयांचा भक्कम पाया होता. तथापि, पूज्य गूढवादी आणि आध्यात्मिक गुरू श्री रामकृष्ण परमहंस यांच्याशी त्यांची भेट होती,श्री रामकृष्ण परमहंस यांच्या  मार्गदर्शनाखाली  त्यांच्या जीवनावर अधिक प्रभाव पडला.

श्री रामकृष्ण यांच्या मार्गदर्शनाखाली स्वामी विवेकानंदांनी हिंदू तत्त्वज्ञान आणि अध्यात्माचा सखोल अभ्यास केला. आपल्या गुरूच्या निधनानंतर, ते एक भटके भिक्षू बनले आणि देशाच्या सामाजिक आणि धार्मिक परिस्थिती समजून घेण्यासाठी भारतभर प्रवास केला.

भारत भर प्रवास करताना 1893 मध्ये, स्वामी विवेकानंद यांनी शिकागो येथील जागतिक धर्म संसदेत हिंदू धर्माचे प्रतिनिधित्व केले. “अमेरिकेच्या बहिणी आणि बंधू” या शब्दांनी सुरू झालेल्या त्यांच्या प्रसिद्ध भाषणाने भारतीय अध्यात्म आणि तत्त्वज्ञानाचा पाश्चात्य जगाला परिचय करून दिला आणि त्यांना आंतरराष्ट्रीय व्यक्तिमत्त्व बनवले.

स्वामी विवेकानंदांच्या शिकवणींमध्ये धर्माची सार्वत्रिकता, विविध धर्मांमधील सहिष्णुता आणि आदर यांचे महत्त्व आणि आत्म-साक्षात्काराची गरज यावर जोर देण्यात आला. त्यांनी सामाजिक सुधारणांसाठी वकिली केली आणि समाजातील गोरगरीबच्या उन्नतीसाठी कार्य केले.

शिकागो या ठिकाणा वरील सर्वधर्म परिषद पार पडल्यानंतर 1897 मध्ये, ते भारतात परतले आणि आध्यात्मिक, शैक्षणिक आणि मानवतावादी क्रियाकलापांना समर्पित रामकृष्ण मठ आणि मिशनची स्थापना केली. स्वामी विवेकानंदांचा वारसा जगभरातील लोकांना प्रेरणा देत आहे आणि अध्यात्म आणि तत्त्वज्ञानाच्या क्षेत्रातील त्यांचे योगदान अत्यंत आदरणीय आहे.

स्वामी विवेकानंद यांच्या आत्म-साक्षात्कार, सर्व धर्मांची एकता आणि वैयक्तिक आध्यात्मिक वाढीद्वारे समाजाची उन्नती याविषयीच्या त्यांच्या शिकवणी आजही प्रासंगिक आणि प्रभावशाली आहेत. 

स्वामी विवेकानंद यांचे शिक्षण

Swami vivekananda mahiti in marathi – स्वामी विवेकानंद यांना बौद्धिक व अध्यात्मिकेचा गुरु म्हटले जाते. स्वामी विवेकानंद यांनी आपल्या शिक्षणाची सुरुवात घरूनच केली. सुरुवातीला स्वामी विवेकानंद यांनी स्वयं अभ्यास सुरू ठेवला. त्यामध्ये त्यांनी धार्मिक ज्ञान, इतिहास व कला या गोष्टींचा समावेश केला.स्वामी विवेकानंद यांचा जन्म एका सामान्य कुटुंबात झालेला असल्यामुळे त्यांना घरीच योग्य पद्धतीने शिक्षण मिळाले.

साहित्य, कला, इतिहास या गोष्टींमध्ये स्वामी विवेकानंद यांचा पाया दिवसेंदिवस भक्कम होत चालला होता.त्यानंतर त्यांनी 1871 साली मेट्रोपॅलिटन इन्स्टिट्यूट मध्ये प्रवेश घेऊन 1879 मध्ये कॉलेजची परीक्षा उत्तीर्ण झाले. पुढे त्यांनी असेम्ब्लीज इन्स्टिट्यूशनमध्ये प्रवेश घेऊन  तर्कशास्त्र, युरोपचा इतिहास व तत्वज्ञान याचा अभ्यास केला. स्वामी विवेकानंद 1981 साली फाईन आर्ट ची परीक्षा उत्तीर्ण झाले. त्यानंतर 1984 मध्ये बी.ए ची परीक्षा उत्तीर्ण झाले. 

स्वामी विवेकानंद यांनी मोठमोठ्या विचारवंतांच्या लेखनाचा अभ्यास केला होता जसे की, जॉर्ज हेगेल,बारूच स्पिनोझा,गोत्तिलेब फित्शे, ऑगस्ट कोम्ट,आर्थर शोपेनहायर,चार्ल्स डाव्रिन त्यासोबतच हर्बट स्पेन्सरच्या विचारांनी स्वामी विवेकानंद अतिशय प्रभावीत झाले. 

स्वामी विवेकानंद यांच्या शिक्षणामुळे अतिशय मोठ्या प्रमाणात परिवर्तन झाले असेल तर ते केवळ “ श्री रामकृष्ण परमहंस” सुप्रसिद्ध आध्यात्मिक गुरु यांच्या सहवासाने झाले. स्वामी विवेकानंद  रामकृष्णाचे शिष्य बनले. स्वामी विवेकानंद यांनी श्री रामकृष्ण परमहंस यांच्या नेतृत्वाखाली राहून हिंदू धर्म तसेच अध्यात्मका विषयी अभ्यास केला. 

 श्री रामकृष्ण परमहंस यांच्या निधनानंतर स्वामी विवेकानंद यांनी संन्यासी बनायचे ठरविले. व तेथून त्यांनी संपूर्ण भारतभर प्रवास करायचे ही ठरवल.. आणि एक संन्यासी म्हणून स्वामी विवेकानंद यांनी आपला प्रवास चालू केला. या प्रवासामध्ये भारतीय संस्कृती, धर्म व समाजामध्ये असलेल्या समस्या यावर काही अभ्यास चालू केला. या सर्व गोष्टींचा शोध घेतल्यानंतर त्यांनी समाजामध्ये जनजागृती करण्यास सुरुवात केली आणि याच्या प्रभाव संपूर्ण जनतेवर सकारात्मक झाला. स्वामी विवेकानंद यांनी धर्माबद्दल शिकवण्या सुरू केल्या आणि त्याचा चांगल्या प्रकारे प्रभाव पडू लागला होता. 

स्वामी विवेकानंद हे पारंपारिक शिक्षण, पाश्चात्य शिक्षण, स्वयंअभ्यास, प्रत्यक्ष घडलेले अध्यात्मिक अनुभव, या सर्व गोष्टींचे मिश्रण स्वामी विवेकानंद यांच्या शिक्षणात होते. स्वामी विवेकानंद यांना विविध प्रकारचे असलेले शिक्षणाने प्रभावशाली अध्यात्मिक गुरु,नेता, तत्वज्ञ बनण्यास महत्त्वाची भूमिका बजावली.

स्वामी विवेकानंद आणि श्री रामकृष्ण परमहंस

Swami vivekananda mahiti in marathi – स्वामी विवेकानंद यांचे नाव नरेंद्रनाथ दत्त असून 19 व्या शतकात श्रीरामकृष्णांचे ते शिष्य बनले होते. श्री रामकृष्ण परमहंस हे कोलकत्ता  भारतामधील एक आदरणीय अध्यात्मिक शिक्षक होते. 

स्वामी विवेकानंद  हे श्री रामकृष्ण परमहंस यांचे शिष्य होते. आजच्या या Swami vivekananda mahiti in marathi  लेखांमध्ये आपण स्वामी विवेकानंद आणि श्रीराम कृष्ण परमहंस  यांची भेट कशी झाले हे सुद्धा बघणार आहोत.कोलकत्ता या ठिकाणी शिमला  नावाच्या कॉलनीमध्ये सुरेंद्रनाथ मित्र यांनी एका खाजगी संभारंभासाठी स्वामी विवेकानंद यांना बोलविले होते. आणि ह्या समारंभाकरिता त्यांना गायक मिळत नव्हता आणि त्यावेळेस त्यांच्या शेजारी असलेल्या नरेंद्र म्हणजेच स्वामी विवेकानंद यांना बोलविले.

नोव्हेंबर महिन्यात 1881 साली स्वामी विवेकानंद हे राम कृष्ण परमहंस यांना पहिल्यांदा भेटले. ह्या समारंभात त्यांची भेट झाली. रामकृष्ण परमहंस यांनी स्वामी विवेकानंद यांना त्या ठिकाणी गायन करताना बघितले. आणि त्यांचे ते गाणे ऐकून परमहंस यांना भारी वाटले. आणि रामकृष्ण यांनी स्वामी विवेकानंद यांना  दक्षिणेश्वर ठिकाणी यायला सांगितले. रामकृष्ण परमहंस यांना हे समजून गेले होते की स्वामी विवेकानंद हे भावी युगातील योगी होऊ शकतात. 

स्वामी विवेकानंद यांच्यावर अध्यात्मिक प्रभाव

श्री रामकृष्ण यांच्या मार्गदर्शनाखाली स्वामी विवेकानंद यांनी गहन आध्यात्मिक परिवर्तन घडवून आणले. त्याचबरोबर रामकृष्ण यांनी  त्यांना अद्वैत वेदांत आणि भक्ती योगासह विविध अध्यात्मिक पद्धती आणि तत्त्वज्ञानाची ओळख करून दिली.या आध्यात्मिक मार्गदर्शनाचा स्वामी विवेकानंदांच्या आध्यात्मिक आणि तात्विक दृष्टिकोनावर अधिक खोलवर परिणाम झाला.

श्री रामकृष्ण यांनी स्वामी विवेकानंद यांना  आध्यात्मिक अनुभूतींचे विविध मार्ग शोधण्यासाठी प्रोत्साहित केले. आणि सर्व धार्मिक लोकांना त्यांच्या धर्माच्या  परमात्मा कडे जाण्यासाठी वैध  मार्ग कसं स्वीकारावा हे तत्व शिकविले.या सर्व गोष्टींमुळे स्वामी विवेकानंद यांचा दृष्टिकोन धार्मिक सहिष्णुता व सर्वाधिक अध्यात्मिकाचा प्रसार पसरविण्यासाठी त्यांच्या सर्व प्रयत्नांमध्ये महत्त्वाची भूमिका बजावली.

श्री राम कृष्ण परमहंस यांचे निधन 

1886 मध्ये श्री रामकृष्णांच्या निधनानंतर, स्वामी विवेकानंद आणि  श्री रामकृष्णांच्या इतर शिष्यांच्या गटाने एक मठ बंधुत्व निर्माण केले. त्यांनी रामकृष्ण मठ आणि मिशनची स्थापना केली, जे श्री रामकृष्णाच्या शिकवणी आणि आदर्श पुढे नेण्यासाठी समर्पित होतील. 

अध्यात्मिकेचा वारसा | Swami vivekananda mahiti in marathi

स्वामी विवेकानंद आणि श्री रामकृष्ण या दोघांच्या शिकवणी जगभरातील असंख्य व्यक्तींना प्रेरणा देत आहेत.स्वामी  विवेकानंदांनी स्थापन केलेला रामकृष्ण मठ आणि मिशन, त्याच्या संस्थापकांच्या आध्यात्मिक आणि मानवतावादी आदर्शांना प्रोत्साहन देत असून  विविध सेवाभावी आणि शैक्षणिक कार्यांमध्ये सक्रिय आहेत. 

श्री रामकृष्ण परमहंस यांच्याशी स्वामी विवेकानंदांचे नाते त्यांच्या आध्यात्मिक गुरूंशी एकनिष्ठ शिष्याचे होते. श्री रामकृष्णाच्या शिकवणी आणि मार्गदर्शनाने स्वामी  विवेकानंदांच्या आध्यात्मिक आणि तात्विक दृष्टीकोनाला सखोल आकार दिला आणि स्वामी विवेकानंदांनी धार्मिक सौहार्द आणि वैश्विक अध्यात्माला चालना देण्यासाठी केलेल्या त्यानंतरच्या प्रयत्नांवर श्री रामकृष्णांकडून शिकलेल्या तत्त्वांचा खोलवर प्रभाव पडला. ते दोघेही अध्यात्म आणि सामाजिक सुधारणेच्या क्षेत्रात आणि भारताबाहेरही आदरणीय व्यक्ती आहेत.

शिकागो येथील सर्वधर्म परिषद व जागतिक स्तरावर धर्मप्रसार 

Swami vivekananda mahiti in marathi -1893 मध्ये शिकागो येथील जागतिक धर्म संसदेसाठी स्वामी विवेकानंद यांचा युनायटेड स्टेट्सचा प्रवास हा त्यांच्या जीवनातील एक ऐतिहासिक आणि परिवर्तनकारी घटना होता. आणि हिंदू धर्म आणि भारतीय अध्यात्माच्या जगाच्या आकलनावर त्याचा महत्त्वपूर्ण प्रभाव पडला. त्यांचा प्रवास आणि धर्म संसदेतील सहभागाचे काही क्षण Swami vivekananda mahiti in marathi या लेखात आहे. 

सर्वधर्म परिषद यास सुरुवात

शिकागो येथील सर्वधर्म परिषद यांच्या प्रवासाला सुरुवात करण्यापूर्वी, स्वामी विवेकानंद (त्यावेळचे नरेंद्र नाथ दत्त म्हणून ओळखले जाणारे) हे श्री रामकृष्ण परमहंस यांचे शिष्य होते. आणि त्यांनी अनेक वर्षे गहन आध्यात्मिक अभ्यास त्यांनी केला होता. हिंदू तत्त्वज्ञान आणि अध्यात्माची शिकवण पाश्चिमात्य जगापर्यंत पोहोचवण्याची त्यांना तीव्र हाक वाटली. आपल्या गुरूंच्या आशीर्वादाने आणि सहकारी शिष्यांच्या पाठिंब्याने त्यांनी या मिशनला सुरुवात केली.

भारतातून प्रस्थान

स्वामी विवेकानंदांनी मे १८९३ मध्ये भारत सोडला. शिकागो येथील सर्वधर्म परिषद या ठिकाणी जाण्यासाठी जहाजाने युनायटेड स्टेट्सला जाण्यासाठी आव्हानात्मक प्रवास सुरू केला. प्रवासादरम्यान अनेक संकटांना तोंड देत त्यांनी स्टीरेज क्लासमध्ये प्रवास केला.

शिकागो मध्ये गेल्यावर 

युनायटेड स्टेट्समध्ये पोहोचल्यानंतर, शिकागोच्या जागतिक मेळ्याचा (कोलंबियन प्रदर्शन) भाग असलेल्या जागतिक धर्म संसदेच्या वेळेत, स्वामी विवेकानंद जुलै 1893 मध्ये शिकागो येथे आले. या प्रतिष्ठित आंतरराष्ट्रीय संमेलनात ते हिंदू धर्म आणि भारताचे प्रतिनिधित्व करण्यासाठी आले होते.

संसदेमधील स्वामी विवेकानंद यांचे संबोधन 

११ सप्टेंबर १८९३ रोजी स्वामी विवेकानंद यांनी धर्म संसदेत त्यांचे प्रसिद्ध भाषण केले. “अमेरिकेतील भगिनी आणि बंधू” या प्रतिकात्मक शब्दांनी त्यांनी आपल्या भाषणाची सुरुवात केली, ज्याला उभे राहून स्वागत मिळाले. आपल्या भाषणात, त्यांनी धर्माची सार्वत्रिकता, सर्व धर्मांची सुसंवाद आणि विविध धार्मिक परंपरांमध्ये सहिष्णुता आणि स्वीकाराच्या गरजेबद्दल सांगितले. त्यांच्या धार्मिक बहुलता आणि अध्यात्माच्या संदेशाने श्रोत्यांना मोहित केले.

स्वामी विवेकानंद यांचा शिकागो या ठिकाणी पडलेला प्रभाव 

स्वामी विवेकानंदांचे भाषण आणि धर्म संसदेतील उपस्थितीने सर्वत्र लक्ष आणि प्रशंसा मिळविली. स्वामी विवेकानंद यांनी दिलेल्या भाषणाने अमेरिकेत रातोरात खळबळ माजला आणि इतर विविध मंचांवर आणि संमेलनांमध्ये बोलण्यासाठी त्याला आमंत्रित केले गेले. वेदांत आणि योगाचा त्यांचा संदेश अनेकांना ऐकू आला आणि भारतीय अध्यात्माची पाश्चात्य जगाला ओळख करून देण्यात त्यांनी महत्त्वाची भूमिका बजावली.

स्वामी विवेकानंद भारतात परतले 

त्यांच्या युनायटेड स्टेट्सच्या यशस्वी भेटीनंतर, स्वामी विवेकानंदांनी आणखी काही वर्षे पश्चिमेत प्रवास आणि व्याख्यान दिले. अखेरीस ते 1897 मध्ये एक प्रसिद्ध आध्यात्मिक नेता आणि सुधारक म्हणून भारतात परतले.

स्वामी विवेकानंदांचा युनायटेड स्टेट्समधील प्रवास आणि जागतिक धर्म संसदेतील त्यांचा सहभाग हे भारतीय तत्त्वज्ञान आणि अध्यात्म यांचा जागतिक स्तरावर प्रसार करण्यासाठी एक महत्त्वपूर्ण वळण ठरले होते. धार्मिक समरसता, आध्यात्मिक सत्यांची सार्वत्रिकता आणि आत्म-साक्षात्काराचे महत्त्व याविषयीच्या त्यांच्या शिकवणी आजही जगभरातील लोकांना प्रेरणा देत आहेत.

स्वामी विवेकानंद यांचा मृत्यू

Swami vivekananda mahiti in marathi – प्रख्यात भारतीय तत्त्वज्ञ आणि आध्यात्मिक नेते स्वामी विवेकानंद यांचा मृत्यू  4 जुलै 1902 रोजी झाला. त्यांचा मृत्यू अगदी लहान,असतानाच वयाच्या 39 व्या वर्षी झाला. त्यांच्या निधनाबद्दलचे काही व्यक्तव्य खालील प्रमाणे 

स्वामी विवेकानंद यांचा मृत्यू झालेल्या स्थान 

स्वामी विवेकानंद यांचे निधन कोलकाता, भारताजवळील बेलूर मठ या मठात झाले. बेलूर मठ हे रामकृष्ण मठ आणि मिशनचे मुख्यालय आहे, ज्याची स्थापना त्यांनी त्यांचे आध्यात्मिक गुरू श्री रामकृष्ण परमहंस यांच्या शिकवणी आणि आदर्श पुढे नेण्यासाठी केली होती.

मृत्यूच्या काही वर्षा अगोदरच स्वामी विवेकानंदांची तब्येत खूप  प्रमाणात ढासळली होती. वेदांत आणि हिंदू तत्त्वज्ञानाचा संदेश देण्यासाठी आणि व्याख्याने देत त्यांनी भारत आणि परदेशात बराच प्रवास केला होता. त्याचे कठोर वेळापत्रक आणि त्यामुळे आरोग्याच्या समस्यां उद्भवू लागला व त्याचा शरीरावर परिणाम झाला होता.

स्वामी विवेकानंदांचे शेवटचे दिवस आजारपणाने आणि शारीरिक दुर्बलतेने भरलेले असताना सुद्धा त्याच्या आरोग्याच्या  प्रतिसादाला  न  जुमानता, स्वामी विवेकानंदांनी आपल्या शिष्यांना आणि अनुयायांना प्रेरणा आणि मार्गदर्शन करणे चालू ठेवले. 

४ जुलै १९०२ रोजी संध्याकाळी स्वामी विवेकानंदांनी काही तास ध्यान केले. आणि नंतर संध्याकाळचे जेवण घेतले. नंतर, त्यांनी आपल्या शिष्यांना “लीड, काइंडली लाइट” हे त्यांचे आवडते गाणे गाण्याची विनंती केली. त्यानंतर, त्यांनी  गहन ध्यान आणि समाधीच्या अवस्थेत प्रवेश केला आणि याच ध्यानादरम्यान त्याने महासमाधी प्राप्त केली, जी जन्म आणि मृत्यूच्या चक्रातून अंतिम मुक्तीची अवस्था आहे.

स्वामी विवेकानंदांच्या शिकवणी आणि अध्यात्म, तत्वज्ञान आणि सामाजिक सुधारणा या क्षेत्रातील योगदान आजही प्रभावशाली  व आदरणीय आहेत. त्यांनी स्थापन केलेला रामकृष्ण मठ आणि मिशन, शैक्षणिक आणि मानवतावादी कार्यांसह त्यांचे कार्य आणि आदर्श पुढे नेत आहेत.

स्वामी विवेकानंदांच्या जीवनाचा आणि कार्याचा भारत आणि जगावर कायमचा प्रभाव राहिला आणि त्यांचा वारसा त्यांनी मागे सोडलेल्या संस्था आणि शिकवणींद्वारे जगला. धार्मिक सहिष्णुता, सर्व धर्मांची एकता आणि एखाद्याचे दैवी स्वरूप लक्षात घेण्याचे महत्त्व यावरील त्यांची शिकवण लोकांना आध्यात्मिक समज आणि आत्म-साक्षात्कार मिळविण्यासाठी प्रेरित करते.

स्वामी विवेकानंद यांचा शिक्षणाबद्दलचा विचार 

स्वामी विवेकानंद म्हणतात की,शिक्षण हा असा अविष्कार आहे जो एखाद्याच्या अंगी अगोदरपासूनच असतो. आणि हे त्याचे पूर्णत्व आहे. 

स्वामी विवेकानंद म्हणतात की, एखादा विद्यार्थी जर शाळेत येत नसेल तर शिक्षकाने त्या विद्यार्थ्याकडे गेले पाहिजे.

स्वामी विवेकानंद यांचा भारतावर आणि जगावर पडलेला प्रभाव 

“डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर” म्हणतात की अलीकडच्या शतकात भारताने निर्माण केलेल्या सर्वात मोठा माणूस म्हणजे “स्वामी विवेकानंद” होय, महात्मा गांधी नव्हे. “सुभाष चंद्र बोस” म्हणतात की जोपर्यंत बंगालचा संबंध आहे तोपर्यंत आम्ही स्वामी विवेकानंद यांना आधुनिक राष्ट्रीय चळवळीचे “अध्यात्मिक पिता” म्हणून घोषित करतो.

वारंवार विचारले जाणारे प्रश्न | FAQ

स्वामी विवेकानंद यांचे मूळ नाव काय होते.

स्वामी विवेकानंद यांचे मूळ नाव “नरेंद्रनाथ दत्त” असे आहे.

स्वामी विवेकानंद यांचा जन्म?

स्वामी विवेकानंद यांचा जन्म “12 जानेवारी 1863” रोजी  झाला.

स्वामी विवेकानंद यांनी कोणती पुस्तक लिहिले? 

स्वामी विवेकानंद हे नेहमी वेदांत तत्त्वज्ञानावर भाषण करत असतात. माझ्या माहितीप्रमाणे स्वामी विवेकानंद यांनी “राजयोग” व “ज्ञानयोग” ही पुस्तके लिहिली आहेत. 

स्वामी विवेकानंद यांचे विचार 

1) उठा, जागे व्हा आणि ध्येय साध्य पर्यंत थांबू नका. 2) जेव्हा तुमच्यासमोर येणाऱ्या अडचणी थांबून जाते तेव्हा समजून जा की तुम्ही चुकीच्या रस्त्यावर चालत आहेत.  3) जर तुमच्या मेंदू आणि मनामध्ये संघर्ष चालू असेल तर तुम्ही तुमच्या मनाचे ऐका. 

स्वामी विवेकानंद यांचे गुरु कोण होते?

स्वामी विवेकानंद यांचे गुरु “श्री रामकृष्ण परमहंस” हे होते.

स्वामी विवेकानंद यांच्या जीवनाचे ध्येय काय होते?

श्रद्धेचा किंवा खऱ्या विश्वासाचा प्रचार होणे हेच माझे खरे ध्येय होईल असे स्वामी विवेकानंद म्हणतात त्याचबरोबर मनुष्याचा विकास हा शिक्षणा मार्फत होत असतो आणि शिक्षण हेच माझे ध्येय असेही स्वामी विवेकानंद म्हणतात. 

Leave a Comment Cancel reply

Save my name, email, and website in this browser for the next time I comment.

Notify me of new posts by email.

Discover more from Marathi Delight

Subscribe now to keep reading and get access to the full archive.

Type your email…

Continue reading